Vitamin D is traditionally connected with the mineralization of the human skeleton. It has been proven, however, that it has many other functions in the body. Identi ication of vitamin D receptor, responsible for the biological activity of vitamin D, and present in many tissues, allowed for con irmation of the pleiotropic, or multidirectional effects of the active form of vitamin D (calcitriol). This inding has contributed to the development of in vivo and in vitro studies on the impact of vitamin D de iciency on systems of the human body. These studies con irmed that very low levels of vitamin D in serum are associated with an increased risk of cardiovascular, respiratory and immune disorders, or certain cancers. This is extremely important knowledge, mainly due to the fact that the vast majority of the population are exposed to a de iciency of this vitamin. Keywords: vitamin D; pleiotropic effects; vitamin D receptor. ABSTRAKTWitamina D tradycyjnie łączona jest z mineralizacją ludzkiego kośćca. Udowodniono jednak, iż nie jest to jedyna rola w organizmie, którą odgrywa. Identy ikacja receptora witaminy D, odpowiadającego za aktywność biologiczną witaminy D i jednocześnie znajdującego się w wielu tkankach, pozwoliła na potwierdzenie plejotropowego, czyli wielokierunkowego oddziaływania aktywnej formy witaminy D (kalcytriolu). Przyczyniło się to z kolei do intensy ikacji badań in vivo i in vitro z zakresu wpływu niedoborów witaminy D na poszczególne układy organizmu człowieka. Dzięki nim potwierdzono, iż zbyt niskie stężenie witaminy D w surowicy krwi wiąże się ze zwięk-szonym ryzykiem wystąpienia m.in. schorzeń układu sercowo--naczyniowego, oddechowego, immunologicznego, nerwowego czy niektórych nowotworów. Jest to wiedza niezwykle ważna, głównie ze względu na fakt, iż zdecydowana większość populacji narażona jest na niedobory tej witaminy. Słowa kluczowe: witamina D; działanie plejotropowe; receptor witaminy D. WSTĘPWitamina D jest związkiem, którego podstawową funkcją jest regulacja metabolizmu kostnego oraz homeostazy wapnia i fosforu, co ściśle wiąże się z mineralizacją kośćca. Jednak na przełomie ostatnich lat naukowcy przeprowadzili wiele badań in vitro i in vivo, które pozwoliły na rozpoznanie niekalcemicznych oddziaływań metabolitów witaminy D. Nastąpiło to dzięki identy ikacji receptorów kalcytriolu (aktywnej formy witaminy D) w różnych tkankach organizmu człowieka i tym samym potwierdziło tzw. plejotropowe, czyli wielokierunkowe działanie witaminy D [ ]. Niedobory stężenia tej witaminy zwią-zane są ze wzrostem ryzyka wystąpienia i rozwojem różnych chorób, m.in. infekcji układu oddechowego, cukrzycy typu i , nadciśnienia tętniczego i chorób układu sercowo-naczyniowego czy zaburzeń nerwowo-mięśniowych i nowotworów [ , , ]. STRUKTURA I ŹRÓDŁA WITAMINY DW środowisku naturalnym znaleźć można dwa związki, które są prekursorami witaminy D. Są to cholekalcyferol (witamina D₃) oraz ergokalcyferol (witamina D₂). Różnią się one między sobą przede wszystkim budową strukturalną, a dokładnie budową łańcucha ...

No abstract

Szacuje się, że w 2050 r. globalna populacja będzie wynosiła 9 miliardów ludzi, co skutkować będzie znaczącym wzrostem zapotrzebowania na żywność, w porównaniu do stanu obecnego. Coraz powszechniej dyskutuje się więc nad koniecznością znalezienia alternatywnego sposobu żywienia dla człowieka. Jednym z postulowanych pomysłów jest entomofagia, czyli spożywanie owadów. Jest to idea dobra z perspektywy zdrowotnej, środowiskowej i społeczno-demograficznej. W aspekcie żywieniowym większość owadów jadalnych, przy odpowiednio zbilansowanym jadłospisie, może zapewnić optymalną ilość energii i białka w diecie człowieka, a także spełnić wymagania aminokwasowe. Tkanki owadów charakteryzują się również wysoką zawartością jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz są bogate w składniki mineralne i witaminy. Koncepcja ta napotyka jednak wiele przeszkód, wiążących się głównie z aspektami psychologicznymi. W celu wyjaśnienia niechęci europejskich konsumentów wobec entomofagii najczęściej wymienia się zjawiska neofobii i obrzydzenia. Jednocześnie mieszkańców państw zachodnich charakteryzuje ciekawość kulinarna i stałe poszukiwanie nowych doznań smakowych, być może zainteresują się więc entomofagią.

Health education, including nutrition education, is defined as a process which is aimed at teaching a proper lifestyle, maintaining good health, strengthening it and creating an environment which would be beneficial to physical and mental health. Properly planned and conducted education brings both health and economic benefits and is a long-term investment in the health of the population. Providing education is especially needed among the youngest children, beginning from children at the preschool age. Forming proper eating behaviors from the earliest age of a child may prevent the development of diseases in older age, for example overweight and obesity, accompanying diseases such as diabetes, atherosclerosis or malignancies. Thus, it is necessary to implement educational programs which supplement preschool education and school health education. A response to the needs of the population was the creation and implementation of the authors' own educational program "Children's Academy of Culinary Art", whose aim was to increase children's interest in proper nutrition and form proper eating habits which will improve health in future. The program consisted of a technological module which included practical classes in technological workshops and an educational one which consisted of theoretical and practical parts. The huge success of both editions of the program convinced the authors of the necessity and importance of further actions connected with nutrition education.