Kratak sadržaj Uvod. Intrahospitalne infekcije (IHI) predstavljaju globalni javno-zdravstveni problem. Epidemiološki nadzor nad IHI podrazumijeva sistematsko prikupljanje, analiziranje i tumačenje podataka o IHI, kao i dostavljanje povratne informacije osoblju zdravstvene ustanove u kojoj se nadzor sprovodi. Studije prevalencije su jedna od mogućih metoda epidemiološkog nadzora. One predstavljaju brz, jednostavan i relativno jeftin način prikupljanja podataka o IHI. Cilj rada je da se sagleda veličina problema IHI u bolnicama istočne Hercegovine u Republici Srpskoj. Metode. Studija prevalencije je sprovedena u bolnicama istočne Hercegovine u avgustu 2011. godine među 483 hospitalizovana pacijenta, od kojih su 234 pacijenta uključena u studiju. Uključeni su svi pacijenti koji su bili hospitalizovani najmanje 72 časa. Prema definicijama Centra za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC) registrovane su samo klinički manifestne IHI. Rezultati. Prevalencija pacijenata sa IHI bila je 4,2%, koliko je iznosila i prevalencija IHI. Najveća prevalencija pacijenata sa IHI registrovana je na odjeljenju neurologije (15,7%), a zatim na odjeljenju hirurške intenzivne njege (12,5%) i ginekologije (12,5%), a najmanja na odjeljenju hirurgije (6,2%). Najveća prevalencija je registrovana u uzrastu od 40 do 59 godina. Uzročnik IHI je izolovan u 40% slučajeva. Prema anatomskoj lokalizaciji najčešće su bile infekcije operativnog mjesta (40%) i infekcije sistema za varenje (40%), a zatim infekcije mokraćnog sistema (10%) i infekcije kože i mekih tkiva (10%) Zaključak. Rezultati studije ukazuju da se prevalencija IHI kreće u okvirima vrijednosti prevalencije u razvijenim zemljama. Međutim, njihova pojava kod pacijanata sa niskim rizikom za pojavu IHI, ukazuje da se ovom problemu mora pokloniti posebna pažnja. Studija prevalencije mogla bi da bude metod izbora za nadzor nad IHI na nacionalnom nivou.

5 Zavod za medicinu rada i sporta Republike Srpske, Banja Luka, Bosna i Hercegovina Kratak sadržajUvod. Gojaznost je jedan od najvažnijih faktora rizika za nastanak osteoartroze (OA) koljena.Veza između OA kuka i gojaznosti, kao i pola i OA, bez obzira na brojne studije, i dalje je nedovoljno jasna. Cilj rada je bio da se utvrdi povezanost gojaznosti i pola sa degenerativnim oboljenjem kukova i koljena u odrasloj populaciji stanovnika laktaške opštine.Metode. Retrospektivnom analizom podataka iz elektronskih kartona pacijenata liječenih u periodu od 01. 01.2006. do 31.12.2010. godine u 16 ambulanti porodične medicine izdvojeno je 7089 degenerativnih koštano-zglobnih oboljenja kod 5301 pacijenta starosne dobi od 18-91 godine. Među njima je bilo 1169 artroza kuka i koljena. Dijagnoza OA bazirana je na kliničkim simptomima, rezultatima fizikalnog pregleda i radiološkom nalazu. U navedenom uzorku, analizirani su dob, pol, tjelesna težina, tjelesna visina i indeks tjelesne mase (ITM).Rezultati. Od ukupno 7089 degenerativnih koštano-zlobnih oboljenja kičme, kuka i koljena dijagnostikovanih kod 5301 pacijenta starosne dobi od 18-91 godine, zastupljenost artroze kuka i koljena, bila je 1169. Zastupljenost artroza kuka iznosila je 5,8% (411), od toga 67,9% (279) kod žena i 32,1% (132) kod muškaraca. Procentualna zastupljenost gonartroza bila je 10,7% (758 ), kod žena 66,1% (501) a kod muškaraca 33,9% (257). Kod gojaznih osoba, zastupljenost artroza kuka i koljena bila je 22,1% (395), od toga OA kuka 6,7% (120) (67,5% kod žena i 32,5% kod muškaraca) i 15,4% (275) OA koljena (72,4% kod žena i 27,6% kod muškaraca). Uočena je visoka, statistički značajna (p<0,01) povezanost gojaznosti i OA koljena. Ne postoji statistički značajna povezanost gojaznosti i OA kuka.Zaključak. Visok indeks tjelesne mase značajno utiče na artrozu koljena, ali ne i na artrozu kuka.

Zoonotic diseases are increasingly becoming an emerging public health threat, partially due to the risk of spillover events at the human-wildlife interface. Their potential for infecting people with exotic pathogens originating from unusual pets should not be overlooked. The aim of the study is to present and analyze the trend of zoonoses in the 2015-2020 period using the descriptive method. The source of data is reports of single cases of infectious diseases, which is in accordance with the applicable legislation governing this area. The incidence of anthropozoonoses was the highest in 2017 amounting 16.5/100,000, while the lowest value in this five-year period was in 2020, with 1.1/100,000. The share of anthropozoonoses in the total incidence of infectious diseases was also the lowest in 2020, with the value of 0.02%, while the highest share of this group of diseases was recorded in 2017 with a value of 1.42%. In the specified period, the three most commonly reported anthropozoonoses are Q-febris, leptospirosis, and brucellosis. In 2020, the most frequently registered anthropozoonosis was toxoplasmosis, while in the previous 5 years, this disease was not reported among the three most common. It is necessary to raise awareness about the presence of zoonoses in the overall incidence of infectious diseases in the Republic of Srpska, because due to the common non-specific clinical picture, zoonoses are not the first to be considered in differential diagnosis. In the fight against zoonoses, a coordinated approach to "One Health" is necessary, which will enable design and implementation of programs, policies, legislation and research in the area of public health.

Climate change is definitely one of the greatest challenges of human development in the 21st century. Climate change is expected to increase the risk of communicable diseases in Europe. This impact will depend not only on local climatic conditions, but on other factors, such as current infrastructure, public health services, biodiversity specificity, etc. The population in Bosnia and Herzegovina, Croatia and Serbia has been severely affected by the floods caused by cyclone Tamara in 2014. The basic mode of transmission of the disease caused by the West Nile virus is the bite of the infected mosquito. The West Nile virus is not transmitted among humans through contact, nor can it be transmitted from infected birds to humans without mosquito bite. The aim of the study was to analyze and present the trend of this disease in the period 2014-2018 and to show the connection between the spatial occurrence of cases and location of the flooded area in 2014 in the Republic of Srpska. Using the descriptive method, the demographic data of the patients were analysed, the most common clinical form of the disease and the incidence of the disease in the period 2014-2018 was analysed. The cases were mapped and we analysed the connection of the case and location that was flooded. The incidence ranged from 0.79 in 2014 to 0.43 in 2018. Patients were of all age groups and both sexes, most commonly cases from rural areas (78%). The most common clinical form of the disease is shown, which were symptoms of the central nervous system infection. Out of the total number of patients, 94% were from flooded areas. All reported cases have been diagnosed at the Institute of Microbiology at the University Clinical Center of Republika Srpska and were reported as probable cases in accordance with the international case definition of communicable diseases. However, it is crucial to implement internationally endorsed procedures as a clinical alghoritm for the confirmation of the case in accordance with the laboratory criteria for the case definition. The occurrence, frequency and spatial distribution of cases indicates a possible connection with the floods in 2014.

Kratak sadržajUvod. Populacija muškaraca koji imaju seksualne odnose sa muškarcima (MSM) predstavlja posebno osjetljivu grupu za prenos HIV-a i drugih polno prenosivih infekcija.Vulnerabilnost se povećava usljed rizičnog ponašanja, marginalizovanja, stigmatizovanja kao i nedostupnosti zdravstveno-socijalne zaštite. Cilj rada je bio da se procijeni prevalencija HIV-a i odabranih polno prenosivih infekcija te ispitaju znanje, stavovi i ponašanje u odnosu na HIV/ polno prenosive infekcije u MSM populaciji u Bosni i Hercegovini, kao i da se dobijeni rezultati uporede sa istraživanjima iz 2008. i 2010. godine.Metode. Istraživanje je provedeno kao bio-bihejvioralna studija prevalencije u MSM populaciji. Obuhvaćena su ukupno 333 ispitanika, u šest gradova Bosne i Hercegovine. Istraživanje je sprovedeno u periodu septembar -decembar 2012. godine, kroz dobrovoljno, anonimno i povjerljivo anketiranje. Nakon informisanog pristanka i obavljenog savjetovanja, uzet je biološki materijal za laboratorijsko testiranje na HIV, hepatitis B, hepatitis C i sifilis.Rezultati. Istraživanje je pokazalo prisutnost rizičnog ponašanja u MSM populaciji: multipli partneri (prosječno tri različita slučajna partnera u proteklih mjesec dana), nezaštićeni seksualni odnosi (samo 20% ispitanika redovno koristi kondom sa stalnim partnerom, 37% sa slučajnim partnerom, 4,6% pri oralnom odnosu), seksualni odnosi pod uticajem alkohola (69,6% ispitanika) i droga (26,7% ispitanika) u poslednjih šest mjeseci, seksualni odnosi i sa ženskim osobama (45,5% ). Uprkos prisutnosti rizičnog ponašanja, 14,8% ispitanika smatra da rizik od prenošenja HIV-a ne postoji, a 41,3% da je nizak. Serološka ispitivanja pokazuju i dalje nizak nivo HIV/polno prenosivih infekcija u MSM populaciji u BiH.Zaključak. Iako postoji porast zaštitnog seksualnog ponašanja i učestalije HIV testiranje u odnosu na ranije periode, to nije dovoljno za održavanje niskog nivoa infekcije HIV/polno prenosivih infekcija. Dobijeni podaci pružaju osnovne smjernice za buduća istraživanja i formiranje preventivnih programa.Ključne riječi: prevalencija, HIV, polno prenosive infekcije, muškarci koji imaju seks sa muškarcima