Bu çalışmada, eski yapılara sahip fabrikalarda çatı kaplama malzemesi olarak kullanılan çimento esaslı oluklu levhaların örnek olarak seçilmiş bir fabrikada ‘’Malzeme Değerlendirme Algoritması’’ ve “Asbest Risk Değerlendirme” yöntemleri kullanılarak risk seviyesi belirlenmiştir. Uygulama için seçilen fabrikadaki çatı kaplama malzemeleri incelenerek ürün tipi, hasar durumu, yüzey durumu ve asbestin tipi unsurları puanlanarak lif yayma potansiyeli tespit edilmiştir. Aynı malzemeler için asbestli malzemenin bulunduğu alanda gerçekleştirilen faaliyetin tipi, asbestli kaplamaların yeri, bu levhalara ulaşılabilirlik durumu, miktarı, alandaki kullanıcı sayısı, kullanım sıklığı, bakım tipi ve bakım periyodu değerlendirilerek toplam risk skoru belirlenmiştir. Yapılan analiz ile malzeme değerlendirme algoritmasından elde edilen puan (6 puan) ile asbest risk değerlendirmesinden elde edilen puan (11) toplanarak 17 puan orta risk skoru elde edilmiştir. Bu sonuca göre orta vadede aksiyon alınması gerektiği sonucuna varılmıştır. Söküm sırasında karşılaşılabilecek diğer tehlikeler ise iş tehlike analizi ile tespit edilmiştir. Bu çalışma ile asbest içerikli levhalardaki liflerin sebep olabileceği hastalıklar ve olası tehlikeler, bu malzemelerin uzaklaştırılmasında uyulacak kurallar ve korunma tedbirlerinin artırılması hakkında farkındalığın yükseltilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca asbest hakkındaki Türkiye’deki mevzuat ile asbesti yasaklamış ülkelerin mevzuatları karşılaştırılarak Türkiye’deki mevzuata eklenmesi gereken konular hakkında bir analiz yapılmıştır.

Doğal kaynaklarımızın sınırlı olması ve artan ihtiyaçlardan dolayı yapılan faaliyetler çevreye olumsuz etkiler bırakmaktadır. Bu durum yasal uygulamalar ile çevre etkilerinin kontrol edilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Artık tüketiciler piyasada faaliyet gösteren işletmelerden hem artan ihtiyaçlarını en üst düzeyde karşılanmasını hem de çevreye saygı gösterilmesini beklemektedir. Çevre yönetim sistemi, işletmelerin küresel piyasada var olmak ve varlıklarının devamlılığının sağlanmak için çevreye olan etkilerini kontrol altında tutabilmek için ortaya çıkmıştır. Çevre yönetim sistemiyle işletmelerin çevreye verecekleri veya verdikleri zararlı etkileri sistematik aşamalar ile azaltılmasını ve bu etkilerin ortadan kaldırılmasını hedeflemektedir. Bu çalışmada ISO 14000 çevre yönetim sistemine geçişte etken olan faktörlerin ve elde edilen iyileşmelerin ilişkisini ortaya çıkarmak ve değerlendirmek amacıyla anket çalışması yapılmıştır. Elektronik atık geri dönüşüm firmalarının kanunlarla zorunlu kıldığı ISO 14000 belgelerinin alınmasında denetimin yeterli olmamasından dolayı firmaların belgeleri alma zorunluluğunun olmadığı tespit edilmiştir.

Proses endüstrisindeki çoğu kaza tesislerin proses emniyeti sisteminde gerçekleşen ihlallerden kaynaklanmaktadır. 9 Kasım 2010’da Dupont şirketine ait New York’ta ki bir kimyasal tesiste sıcak iş çalışması sırasında vinil florür depolanan tankta meydana gelen patlama da bu kazalardan biridir. Kaza bir ölüm ve bir yaralanma ile sonuçlanmıştır. Bu makale ile endüstriyel tesislerde sıcak iş çalışmalarından kaynaklanan kazaların ve yaralanmaların yaşanmaması için kazanın kök sebeplerini ortaya koyarak endüstrinin faydalanabileceği ve proses emniyeti yönetim sistemlerine entegre edebileceği bir çalışma olması amaçlanmıştır. Olaylar ve nedensel faktörler (events and causal factors) yöntemi ile kazanın oluşmasındaki etkenler belirlenmiş, elde edilen faktörlere göre balık kılçığı diyagramı ile kazanın 5M (Management-Machine-Man-Material-Method) başlıkları altındaki kök sebeplerine ulaşılmıştır. Kazanın ana nedenleri bakım onarım ve alt işveren yönetimindeki kusurlar, emniyete alma sistemindeki belirsizlikler, iş izin yönetim sürecindeki eksiklikler ve tank-borulama sistemindeki tasarım eksiklikleri olarak tespit edilmiştir. Tehlikeli kimyasalların bulunduğu alanlarda yapılan çalışmalarda proses emniyeti gerekliliklerinin eksiksiz olarak yerine getirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması bu tür kazaların önlenmesindeki başlıca unsurdur.

Bu çalışmanın temel amacı, kömürlü termik santrallerdeki İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) faktörleri literatü-rünü özetlemektir. 2009-2021 seneleri arasında yayınlanmış çalışmalar için ResearchGate, Middlesex University London, EBSCO discover, JSTOR journals, ProQuest Dissertations & Theses GlobalPub, Science Direct, SemanticScholar, Scopus, Green FILE, Web of Science, academia.edu gibi ilgili veri tabanları üzerinde detaylı ve kapsamlı araştırma yapıldı. Çalışmamız 8 nicel, 15 nitel ve 11 karma yöntem ile yapılmıştır. Kömür yakıtlı termik santraller iş kazası ve meslek hastalığına potansiyel olarak sebep olacak birçok risk faktörleri bulundurmakta; buna bağlı olarak bu santrallerde elektrik üretim sürecinde iş sağlığı ve güvenliğine daha fazla önem verilmesi gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Enerji santrallerinde risklerin fazla ve yüksek olması, bu kurumlarda güvenlik kültür düzeyinin artırılmasına yönelik çalışmaların önemini artırmaktadır. Literatürdeki sonuçlara göre bu işletmelerde iş güvenliği bilinci seviyesi iş kazası sayıları ile orantılı olduğu görülmekte olup enerji sektöründe en önemli olan elektrik üretiminde milli yeraltı kaynaklarımızı kullanan kömürlü termik santrallerin analiz edilip çalışanlara ve çevreye etki eden olumsuz İSG faktörlerinin belirlenmesi gereklidir. Problemin çözümü için bu işyerlerinde mesleki risk faktörlerini belirleyip İSG ilişkili olumsuz sonuçları önlemek ve süreçleri izleyip somut ve kanıta dayalı bir yaklaşım oluşturabilmek açısından literatür taramaları ve çıkarılan sonuçlar gerekli olmaktadır.