The present paper argues for two radical consonantal changes in Late Proto-Turkic, which can be formulated as *t₁ > g /V_iVr₁/₂ and *d₁ > g /V_iVr₁. Using this new sound law, some lexemes that have the phonemic shape /°VgVr/ or /°VgVz/ in Common Turkic are etymologised as being derived from verbs ending in °t- or °d-. The reconstructed Turkic forms are also partly supported by Mongolic data.

The purpose of this study is to present all Written Mongol words of certain or possible Turkic origin with their cognates in Middle Mongol, modern Mongolic languages and Manchu. The word list is structured to be beneficial both to researchers who study the language contact between Turkic and Mongolic and to scholars who carry out research on their possible genetic relationship. Due to its length, the study is divided into three parts, of which the first part gives the Written Mongol words of Turkic origin in alphabetical order from A to D.

ÖzTürkçenin en eski yazılı tanıklarından beri, üçüncü tekil şahıs iyelik ekinin üzerine bir çekim veya türetme eki getirildiğinde bu iki ek arasında "pronominal n" adı verilen bir /n/ sesi ortaya çıkmaktadır. Türkçede benzer bir /n/ sesi, kişi ve işaret zamirlerinin çekimli şekillerinde de görülür. Yakın zamandaki araştırmalar, pronominal /n/ sesinin bazı örneklerde yalın hâlde de görüldüğünü ortaya koymuştur. Bu çalışmanın amacı, bu bulgulara dayanarak üçüncü tekil şahıs iyelik ekinin ve pronominal /n/ sesinin kökünü araştırmaktır. Öncelikle, Türkçe iyelik eklerinin kökeni sorgulanmış ve bu eklerin Proto-Türkçede ilgi durumu eki görevinde olan *+(X)n ekini almış kişi zamirlerinin ekleşmesiyle oluştuğu ortaya konmuştur. Ardından, ikinci tekil şahıs iyelik ekinin tarihsel gelişiminde Yenisey dillerindeki iyelik ön eklerinin olası etkisi üzerinde durulmuştur. Pronominal /n/ sesinin üçüncü tekil şahıs iyelik ekine eklenmiş arkaik ilgi eki *+(X)n olduğu sonucuna varılmıştır. Aynı ek, Eski Türkçede isimler üzerinde araç durum ekine, iyelik ekleri üzerinde ise belirtme durumu ekine dönüşmüştür. Eski Türkçe +(n)Xŋ ilgi ekinin yardımcı ünsüzü de aynı ekin kalıntısıdır.

Tocharian B etswe ‘mule’ is a newly attested word. It has been identified as a loan from Iranian *atswa (< Proto-Indo-European *h₁ék̂wos ‘horse’). The present study proposes a Turkic etymology for the Tocharian word in question. It has been suggested that the Proto- Turkic form *ät₂gä [ɛtsʰˈɣɛ] ‘donkey’, the origin of the Common Turkic äšgäk and Khalaj äšgä, is the source of the Tocharian B etswe. Tocharian /w/ is a substitution of the Proto-Turkic phoneme */g/. An etymology has also been proposed for Proto-Turkic *ät₂gä. According to this, the form *ät₂gä originally denotes ‘eared (animal)’ and derives from the root *ät₂i ‘ear’, which is also the root of the verb *ät₂id- ‘to hear’ (> Common Turkic äšid-, Chuvash ilt-). The Proto-Turkic root *ät₂i ‘ear’ is related to the Akkadian ḫasīsu(m) /hatsītsu(m)/ ‘ear; wisdom’ and further Akkadian loanwords in Turkic are discussed.

No abstract