No abstract

Bu makalede Hegel’in Spinoza’ya yönelttiği akozmizm eleştirisi ele alınmıştır. Bu eleştiriye göre Spinoza felsefesi, sonlu dünyayı bir illüzyon olarak gören Parmenides ile aynı kampta yer almaktadır. Son dönem Spinoza okumaları Hegel’in Spinoza yorumuna yönelik yeni eleştiriler getirmiştir. Buna göre Hegel, Spinoza’nın felsefesinin bir pozitif metafizik olduğu gerçeğini göz ardı etmekte ve Spinoza’yı ait olmadığı bir konuma yerleştirmektedir. Bu pozitif/olumlayıcı metafiziğe göre dünya bir illüzyon değil, tözün doğasının sonsuz zenginliğinin bir ifadesidir. Makalede ise Hegel’in Spinoza’nın felsefesini bir pozitif metafizik öngördüğü olgusunu yok saymadığı, aksine akozmizm eleştirisinin bu türden bir metafiziğin mantıksal açmazına işaret ettiği savunulmaktadır.

No abstract

Bu çalışmada Kant ve Spinoza felsefeleri arasındaki ilişki ele alınmıştır. Belirli bir konsensusa göre Kant Spinoza felsefesi ile çok fazla ilgilenmemektedir. Ancak çalışma Kant’ın Spinoza’yı felsefe tarihinde özel bir yere konumlandırdığını savunacaktır. Kant’a göre akıl koşullu mevcudiyetin imkanını açıklarken belirli bir düşünsel silsileyi takip etmek zorundadır. Buna göre akıl önce koşulsuza ulaşmalı oradan da koşullu mevcudiyetin imkanını kurmalıdır. Ancak bu zorunluluk koşullu ve koşulsuz arasında belirli bir ilişkiyi varsaymaktadır. Makale, Kant açısından Spinoza’nın metafiziğinin felsefe tarihinde aklın geçmek zorunda olduğu bu uğrakları en tutarlı biçimde serimleyen felsefe olduğunu savunacaktır. Şüphesiz Kant için aşkınsal realizm aklın düştüğü bir illüzyondur. Ancak bu illüzyon olumsal değil zorunlu bir illüzyondur. Bir diğer değişle, aklı bu hataya sürükleyen şey bizzat aklın kendi yapısıdır. Bu nedenle bu hatadan kaçınmanın tek yolu aklın bilme iddialarına meşruiyetini sorgulayan aşkınsal idealizm felsefesidir. Ancak, yine de, eğer akıl koşulsuzu bir bilgi nesnesi olarak ele alacaksa sonuç Spinoza metafiziği olacaktır. Bir diğer deyişle, Kant açısından Spinoza felsefesi aşkınsal realizmin zorunlu sonucudur.