Bu araştırmanın amacı, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında okutulan 8. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabının güçlükleri, ders kitabının eksikleri ve ders kitabının daha işlevsel hale getirilmesi amacıyla öğretmen görüşlerini değerlendirmektir. Ders kitabının daha iyi bir şekilde öğrencilerin hizmetine sunulması için öğretmenlerin görüşlerine ve önerilerine yer verilmiştir. Bu araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından olgubilim deseni kullanılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Görüşmeler, Kütahya ili ve ilçelerinde görev yapmakta olan 20 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formunun ilk üç sorusunda ders kitabının öne çıkan güçlükleri, eksikleri, ders kitabındaki konular ve görsellerin yeterli olup olmadığı konusunda öğretmen görüşleri alınmıştır. Görüşme formunun son sorusunda ders kitabının daha faydalı olabilmesi için öğretmenler önerileri sorulmuştur. Elde edilen veriler içerik analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Öğretmen görüşleri kodlama yapılarak frekans ve yüzde tabloları oluşturulmuştur. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabının daha faydalı olması için konuların kısa ve öz olması, görsellerin arttırılması, sayfaların paragrafa boğulmaması ve önemli noktaların dikkat çekici şekilde belirtilmesi şeklinde öneriler getirilmiştir.

Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda çeşitli yerlerinde kanıtlardan bahsedilerek, öğrencilerde kanıtları kullanma becerilerinin, sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Kanıt temelli etkinliklerin öğrencilerdeki akademik başarıyı nasıl etkilediğini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada eylem araştırması türlerinden “özgürleştirici/geliştirici/eleştirel yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları kolay ulaşılabilir durum örneklemesiyle belirlenmiştir. Bu çerçevede araştırmanın uygulaması 2021-2022 eğitim öğretim yılının güz döneminde 7. Sınıf öğrencileri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, kanıt temelli hazırlanan etkinlikler, sınıf içi iletişim kayıtları, akademik başarıyı değerlendirme sınavları ile öğrenci ürünleri kullanılmıştır. Araştırma verileri içerik analizi ile işlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre öğrencilerin ortaya koyduğu ürünlerin önemli bir bölümünün “İyi” ve “Çok İyi” kategorisinde bulunduğunu söylenilebilir. Verilerin analiziyle kanıt temelli öğrenme öncesi ve sonrası gerçekleştirilen akademik başarıyı değerlendirme sınavı ortalamalarında, uygulama sonrası ciddi artış olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Sosyal bilgiler dersi, bireyin yaşam boyunca ihtiyaç duyacağı becerileri kazanması ve toplum hayatına hazırlanması amacını taşıyan 4, 5, 6, ve 7. sınıf seviyesi düzeyinde okutulan bir derstir. Derslerin öğretim sürecinde kullanılan temel materyallerden biri derse ilişkin hazırlanan ders kitaplarıdır. Bu bağlamda ders kitaplarının öğrencilerin ilgisini çekecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Biyografi yazılarının konuyu somutlaştırması, öğrencinin dikkatini çekmesi ve anlatılan dönemin özelliklerini birçok yönüyle yansıtma fırsatı sağlamasından dolayı ders kitaplarında sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışma; İlköğretim 4, 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında biyografik metinlere ne sıklıkla yer verildiğini belirlemek ve biyografi yazılarının sosyal bilgiler derslerinde ne şekilde kullanılabileceğini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemi ile yürütülmüştür. Araştırmanın amacına uygun olarak Eğitim Bilişim Ağı (EBA) platformu üzerinden ulaşılan 4, 5, 6, ve 7. sınıf sosyal bilgiler kitaplarının tamamı nitel bir veri analiz yöntemi olan doküman analizi ile incelenmiş, elde edilen veriler tablolar halinde sunulmuştur. Ayrıca biyografi yazılarının sosyal bilgiler öğretiminde kullanılmasına yönelik olarak örnek bir ders planı hazırlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre sosyal bilgiler ders kitaplarında biyografi içeriklerine ne sıklıkla yer verildiği belirlenmiş, bu kapsamda 264 farklı biyografik içerik tespit edilmiştir.

Bu araştırmada, sosyal bilgiler öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik sınıf içinde ve sınıf dışında gerçekleştirdikleri faaliyetleri analiz etmek amaçlanmaktadır. Çalışma, nitel araştırma yönteminde gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, araştırmacı tarafından uzman görüşü alınarak geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Görüşmeler, gönüllülük esasına göre yapılmıştır. Araştırma katılımcıları, amaçlı örneklemeye göre belirlenmiş ve 2018-2019 eğitim öğretim yılında Kütahya ilinde görev yapan 10 sosyal bilgiler öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri içerik analizine tabi tutularak çözümlenmiştir. Araştırma verilerinin analiz edilmesiyle katılımcıların sınıf içinde ve sınıf dışında değerler eğitimine yönelik etkinlikler gerçekleştirdikleri ve bu etkinliklerle öğrencilerin yaparak yaşayarak öğrenmelerine imkân sağladıkları saptanmıştır. Değerler eğitimine yönelik faaliyetlerde daha çok öğrenci merkezli yöntem ve uygulamalara yer verildiği tespit edilmiştir. Bunun yanında öğretmen merkezli yöntemlerin de zaman zaman kullanıldığı görülmüştür. Değerler eğitimine yönelik gerçekleştirilen faaliyetlere okul idarecilerinin gerekli desteği sağladığı, öğrenci velilerinin ise söz konusu desteği tam anlamıyla sağlamadıkları saptanmıştır. Değerler eğitimine yönelik gerçekleştirilen faaliyetlerde ailelerden, medyadan, arkadaş grubundan ve öğretmenlerden kaynaklanan bazı sorunlar yaşandığı tespit edilmiştir.

No abstract