İş yerlerinde uygun olmayan ergonomik koşullarda çalışmalar sonucu ortaya çıkan distal üst ekstremite (DUE) kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları (KİSR); meslek hastalıkları içerisinde oldukça yaygındır. Çalışmaya bağlı ortaya çıkan bu rahatsızlıklar boyun-omuz ağrıları, karpal tünel sendromu, tendinitler ve tetik parmak gibi hastalıkları içermektedir. Bu rahatsızlıkların önlenmesi amacıyla öncelikle işyerlerinde ergonomik risk değerlendirmesi yapılmalı ve bu değerlendirme sonucunda düzeltici eylemler planlanmalıdır. KİSR'e neden olan uygunsuz çalışma duruşlarını ve bunların risk düzeylerini belirleyebilmek için birçok yöntem bulunmaktadır. Bu çalışmada bir iş yerinin çalışanları üzerinde meydana gelen zorlanmaları belirlemek amacıyla üst uzuv değerlendirme metotlarından biri olan İş Zorlanma İndeksi (JSI) kullanılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda iki ayrı işlem için risk puanları 9 ve 13,5 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlar her iki işleminde tehlikeli iş sınıfında olduğunu göstermiştir. Bu nedenle çalışanların maruz kaldığı risklerin azaltılması amacıyla ergonomik iyileştirme önerilerinde bulunulmuştur.

The hierarchical Chinese postman problem (HCPP) aims to find the shortest tour or tours by passing through the arcs classified according to precedence relationship. HCPP, which has a wide application area in real-life problems such as shovel snow and routing patrol vehicles where precedence relations are important, belongs to the NP-hard problem class. In real-life problems, travel time between the two locations in city traffic varies due to reasons such as traffic jam, weather conditions, etc. Therefore, travel times are uncertain. In this study, HCPP was handled with the chance-constrained stochastic programming approach, and a new type of problem, the hierarchical Chinese postman problem with stochastic travel times, was introduced. Due to the NP-hard nature of the problem, the developed mathematical model with stochastic parameter values cannot find proper solutions in large-size problems within the appropriate time interval. Therefore, two new solution approaches, a heuristic method based on the Greedy Search algorithm and a meta-heuristic method based on ant colony optimization were proposed in this study. These new algorithms were tested on modified benchmark instances and randomly generated problem instances with 817 edges. The performance of algorithms was compared in terms of solution quality and computational time.

ÖzYöneylem Araştırması (YA) karmaşık problemlerin tanımı, matematiksel olarak modellenmesi, çözümü ve optimal karar verme ile ilgilenen bir disiplindir. Bu araştırmanın amacı Web of Science (WOS) veri tabanında YA ile ilgili yapılan makalelerin bibliometric analizini gerçekleştirmektir. Bu amaç doğrultusunda bu alandaki çalışmaların hangi yıllarda yoğunlaştığı, makalelerde en çok hangi anahtar kelimelerin kullanıldığı, özetlerde en fazla geçen kelimelerin neler olduğu ve makalelerin hangi dilde yayınlandığına ilişkin analizler yapılmıştır. Ayrıca en çok atıf yapılan yazarlar, en çok atıf yapılan ülkeler ve en çok atıf yapılan dergilerin genel profilleri ortaya çıkarılmıştır. WOS veri tabanında araştırma kapsamına giren 6048 çalışma bibliyometrik analiz yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmanın verileri 2021 yılı Ekim ayında toplanmıştır. VOSviewer programı kullanılarak yapılan analiz sonuçlarına göre araştırmalarda en çok kullanılan anahtar kelimelerin sırasıyla supply chain management (tedarik zinciri yönetimi), operations management (süreç yönetimi), sustainability (sürdürülebilirlik) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Özetlerde en çok kullanılan kelimeler ise time (zaman), problem, cost (maliyet) olarak sıralanmaktadır. Çalışma kapsamındaki makalelerin yayın dilinin en çok sırasıyla English (İngilizce), Chinese (Çince) ve French (Fransızca) olduğu anlaşılmıştır. En çok ortak atıf alan yazarlar sırayla Ivanov ve Dubey'dir. En çok atıf alan üniversitenin ise Montpellier Business School olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışmaların en çok Science Citation Index Expanded indeksine giren dergilerde yayınlandığı görülmüştür. Alanla ilgili yapılan çalışmaların yıllara göre en çok 2019'da gerçekleştirildiği görülmektedir. En çok atıf alan ülkelerin ise sırayla France (Fransa), USA (Amerika Birleşik Devletleri) ve England (İngiltere) olduğu ortaya çıkmıştır. Elde edilen sonuçların YA ilgili araştırma yapmak isteyen araştırmacılara genel bir bakış açısı sunacağı düşünülmektedir.

Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişimini büyük oranda etkileyen ulaşım sektörüne ve dolayısıyla rotalama problemlerine verilen önem gün geçtikçe artmaktadır. Günümüzde gerek kamu kuruluşları, gerekse özel sektörlerde rotalama faaliyetlerinde maliyet azaltıcı politikaların izlenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda bir ürün veya kişinin gideceği yere en kısa sürede ve en az maliyetle ulaştırılması önem arz etmektedir. Rotalama problemleri ayrıt rotalama ve düğüm rotalama olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu çalışmada ayrıt rotalama problemlerinden biri olup öncelik ilişkilerine göre sınıflandırılmış ayrıtlardan en az bir kez geçilerek en kısa tur veya turların bulunmasını hedefleyen hiyerarşik Çinli postacı problemi (HÇPP) ele alınmıştır. Gerçek hayat problemlerinin birçoğunda belirsizlik nedeniyle parametreler rasgele değişken olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir şebekede düğümler arasındaki ulaşım süresi; hava şartları, trafik yoğunluğu gibi çeşitli sebeplerden ötürü değişkenlik gösterdiği için bu çalışmada HÇPP, şans kısıtlı stokastik programlama yaklaşımı ile çözülmüştür. Çalışmada rasgele değişken olan amaç fonksiyonu katsayılarının normal dağılıma sahip olması durumunda ortaya çıkan şans kısıtlı stokastik programlama modeli kullanılarak deterministik model oluşturulmuştur. Geliştirilen stokastik parametre değerlerine sahip matematiksel model GAMS 24.2.3 paket programında CPLEX çözücü kullanılarak çözülmüştür.