This article contains a description of Old Polish series functioning as subjects in sentences, e.g A tako sta-ła jest pod krzyżem matka Jezukrystowa, Maryja magdalena i święty Jan Ewanjelista. In terms of structure, semantic and grammatical features of their elements, as well as types of compound indicators, they resem-ble typical three-argument series (child and mother), however, they differ in the number of noun elements, which usually range from three to seven. Two types of lists are distinguished: homogenous, are organized around a single type of linking element or its equivalent in the form of a delimitation pause (e.g., aby mię od ciebie ani śmierć, ani żywot, ani żadna szczęsność od ciebie oddaliła), and heterogeneous, which may be linked more loosely or more closely (e.g., Gdyby raćce z przysiężniki i z pospólstwem uczynili wielkierz). List syntax was also described; very rarely it was exclusively ad sensum, more frequently, exclusively ad formam or in some cases, ad formam/ad sensum. The lists extracted here resemble modern serial subjects in terms of structure and syntax and, according to quantitative analyses, have a similar frequency in the oldest known Polish sentences.

No abstract

Streszczenie. Przedmiotem zainteresowania w rozdziale są koncepcje sposobu tworzenia grup apozycyjnych, występujące w literaturze przedmiotu, np. zbawiciel Jesus, dziewica Maryja, matka jego, słudze Bryjidzie. Przeciwstawne teorie na ten temat wskazywały z jednej strony, że apozycja była elementem dodawanym do jednostki nadrzędnej, z drugiej zaś, że apozycja stanowiła efekt przekształceń struktury głębokiej w konstrukty powierzchniowe. Podejścia te znajdowały, zazwyczaj intuicyjne, odzwierciedlenie w sądach językoznawców, opisujących tytułowe wyrażenia od początku XIX wieku. W niniejszym opracowaniu prześledzono je i dowiedziono dominacji opinii o składniowym punkcie wyjścia w derywacji apozycji. Ponadto omówiono inne aspekty charakterystyki grup apozycyjnych, lokujące je w zasadniczej dychotomii derywowania apozycji.Wyrazy klucze: grupa apozycyjna, składnia, derywacja składniowa.Summary. The subject of interest in this chapter is the concepts of creating apposition groups that appear in the literature on the subject, e.g. zbawiciel Jesus, dziewica Maryja, matka jego, słudze Bryjidzie. Opposing theories on this topic indicated on the one hand that apposition was an element added to the parent unit, and on the other hand, that apposition was the effect of transforming the deep structure into surface constructs. These approaches were, usually intuitive, reflected by language courts describing the title expressions since the beginning of the 19th century. In this study, they were traced and proved the dominance of opinions about the syntactic starting point in the derivative of apposition. In addition, other aspects of the characteristics of the groups of positions are discussed, placing them in the basic dichotomy of the derivation of positions.

The article presents a workshop on art evaluation addressed at university students of the humanities. The aims of the workshop involve defining the terms ‘art’ and ‘kitsch’, analysing the functions of art throughout the ages, understanding the difference between an educated and uneducated art viewer, the importance of a canon of masterpieces of art for preserving the cultural heritage of Europe, and the problem of personal expectations concerning art. Scholarly content is presented to the students via a workshop based on coaching methods developed by cognitive psychology. The choice of this mode of work allows students to express themselves freely, teaches them how to defend their own opinions, improves their ability to see different points of view, and develops creativity. The workshop begins with a preliminary survey to identify the issues the students need help. It consists of 4 sessions (1.5 hours each) and ends with an evaluation. The proposed workshop can be extended with additional modules, tailored to the participants’ specific needs.

S ł o w a k l u c z o w e: kultura języka, poprawność językowa, norma językowa, słownik.Wstęp. Trwające aktualnie prace nad Wielkim słownikiem języka polskiego PAN skłaniają do przyjrzenia się temu dziełu z punktu widzenia jednej z kluczowych potrzeb jego potencjalnych odbiorców -użytkowników języka polskiego. Jest nią możliwość uzyskania wskazówek dotyczących poprawnego posługiwania się środkami językowymi. Z uwagi na kulturowe uwarunkowania słownik zawsze stanowił bowiem zasadniczy punkt odniesienia przy ocenie normatywnej wypowiedzi w różnych sytuacjach komunikacyjnych, zarówno przez niespecjalistów z zakresu lingwistyki, jak i samych językoznawców.Kwestia poprawności językowej -niezależnie od postaw wobec języka polskiegojest istotna dla jego użytkowników. Niejednokrotnie podkreślają oni istotne znaczenie posługiwania się nim zgodnie z normą w codziennych rozmowach czy na forach internetowych, na których zwracają uwagę na naruszenia zwyczaju językowego oraz formułują swoje stanowiska w kwestiach kultury języka.Kluczowe dla szerokiego kręgu użytkowników są w tym kontekście jak najaktualniejsze źródła, ukazujące zasób jednostek języka oraz zakres ich użycia, do których przede wszystkim zaliczyć należy słowniki, zwłaszcza publikowane w wersji elektronicznej, umożliwiające szybki i łatwy dostęp. Z tego powodu są one jednymi z niewielu materialnych efektów pracy językoznawców, stanowiących wciąż ważne społecznie utylitarne umocowanie ich działalności w przestrzeni publicznej. Użytkownicy polszczyzny podkreślają istotną rangę słowników podczas rozstrzygania wątpliwości językowych. Jeżeli np. jakaś forma jest w nich odnotowana, potwierdza to zasadność posługiwania się nią, natomiast jej brak lub negatywna uwaga co do niej przesądza o dyskwalifikacji. Każdy słownik ogólny porusza kwestię akceptowalności środków językowych już z tego powodu, że notuje jakąś jednostkę, określa jej znaczenie, wymienia formy i połączenia, podaje zapis itp. -stanowi więc w konsekwencji o zakresie i sposobie jej użycia w tekstach mówionych i pisanych.Szczególnie predestynowany do rangi dzieła o uniwersalnym charakterze będzie najnowszy Wielki słownik języka polskiego PAN (dalej: WSJP) z uwagi na zakres przedsięwzięcia, planowany sposób prezentacji zawartości -w sieci, powszechny, bezpłatny i natychmiastowy dostęp, możliwości błyskawicznej redakcji oraz uaktualniania niemal na bieżąco, a także ze względu na prawie nieograniczony zasób potencjalnych danych, co wynika ze specyfiki elektronicznego sposobu ich przetwarzania, gromadzenia i przedstawiania.