Serkan SINMAZArtan nüfus, kentleşme oranı ve tüketim unsurları karşısında kentsel çevre, doğal çevre ve enerji sorunları büyümektedir. Aynı zamanda gelişen teknoloji ise kentsel yaşam ve kentsel tasarım sürecine yenilikler getirmektedir. Buna dayanarak 90'lı yıllardan itibaren, kentlerin doğa ve insan üzerinde bıraktık-ları negatif izlerin minimuma indirilmesi, nüfus ve kentleşme baskısının kaldırılabilmesi, daha verimli, yaşanılır kentler için yeni planlama yaklaşımları ve çeşitli girişimler (yeşil kent, ekokent, yaşanabilir kent, dijital kent, akıllı kent girişimleri vb.) geliştirilmektedir. "Akıllı kent" birçok yaklaşımın temel niteliklerini içinde barındıran yeni gelişen bir kavram olarak öne çıkmaktadır. Henüz genelleşmiş net bir tanımı bulunmamakla birlikte farklı kentsel gelişme senaryoları kapsamında ele alı-nan bir niteleme olarak gündemdedir. Akıllı yerleşme kavramı temelinde kentlerin doğa ve insan için maksimum verimlilik sağlayacak şekilde yeniden yapılandırılması düşüncesini yansıtmaktadır. Bu çalışma akıllı yerleşme kavramının kapsamlı bir şekilde açıklanmasını, bu kapsamda geliştirilen güncel planlama yaklaşımı ve çeşitli girişimler çerçevesinde akıllı yerleşme ilkelerinin ortaya konmasını amaçlamaktadır. MEGARON 2013;8(2):76-86 MAKALE / ARTICLE

No abstract

Teknoloji ve kentleşme günümüzün yaşam biçimini tasarlarken "yaşlanma" kavramı da kentlerin geleceğinde önemli bir değişken olarak yükselmektedir. Türkiye bugün genç nüfusa sahip olsa da, yaşam sürelerinin uzaması ve doğurganlık oranının azalması ile yaşlanmakta olan ülkeler içindedir. Hızla yükselen kentleşme (2000 yılında %65, 2015 yılında %92) ve değişim sürecindeki demografik yapının kent ekonomisi etkileşimi değerlendirilmesi gereken bir konudur. Söz konusu etkileşimin dikkat çeken stratejilerinden biri "aktif yaşlanma" kavramıdır. Aktif yaşlanma bireylerin, yaşlanma dönemi boyunca sosyal, ekonomik ve kültürel faaliyetlerde aktif olarak rol alabilecekleri bir süreci tanımlamaktadır. Böylece aktif yaşlanma sürecindeki bireylerin, istedikleri faaliyetlere olanakları dahilinde katılabilmeleri de sağlanabilmektedir. WHO tarafından 1990'ların sonlarına doğru geliştirilen, aktif yaşlanma kavramı, insanların yaşlandıkça hayat kalitelerini iyileştirmek amacıyla bu kişilere yönelik sağlık, güvenlik, sosyal ve ekonomik yaşama katılım konusundaki fırsatların en üst düzeye çıkarılması süreci olarak tanımlamaktadır. Bu noktada yaşam alanı olarak daha yaygın olarak tercih edilen küçük ve orta ölçekli kentler ile yerel ekonomik potansiyeller önemli bir araç olarak açığa çıkmaktadır. Sunulan çalışmada, öncelikle kentleşme sürecinde yaşlanma ve aktif yaşlanma kavramları açıklanacaktır. Akabinde Türkiye'nin ve Balıkesir İli'nin demografik nitelikleri ortaya konarak Merkez İlçe örneğinde yapılan saha araştırması irdelenecektir. Buna bağlı olarak değerlendirme ve özellikle ekonomik yaşlanmanın etkilerini hafifletmeyi önemseyen bir sistem önerisi ortaya konacaktır.

ÖzYeni iletişim sistemleri 2000'li yılların başın-dan itibaren toplumun her kesimini etkisi altına almıştır. Alternatif bir dünyada yeni iletişim biçimlerine uyum sağlayan bireylerin özel mekânlara bağımlılığı giderek artmaktadır. Bu süreçte iletişim teknolojilerinin gelişimi kamusal mekânlara duyulan rasyonel ihtiyaçları azaltarak, insanları doğasına uygun olan "fiziksel etkileşime dayalı" yaşam biçiminden uzaklaştırmaktadır. Özellikle sağlıksız kentlerde büyüyen bilgi toplumuna yeterli hizmeti veremeyen kentsel kamusal mekânlar, sanal dünyanın çekiciliği karşısında anlamını kaybetmektedir. Değişmekte olan sosyal yaşam ile birlikte özel mekânlar arasında artan hareketlilik kamusal mekânların niteliğini, algılanma düzeyini, kullanım biçimini etkilemektedir.Bu makalede yeni gelişen iletişim biçimleri-nin günümüzdeki yeri ve sosyal yaşamdaki etkileri açıklanarak, kentsel kamusal mekân-lar üzerindeki dolaylı etkilerinin değerlendi-rilmesi amaçlanmaktadır. İletişim teknolojileri günümüzde her ne kadar özel mekânlara ve donanımlara bağımlı hareket biçimini ortaya koysa da gelecekte mekândan bağım-sızlığı vadetmektedir. Günümüzdeki durum geleceğin mekânsal bağımsızlığına kamusal, değerlerini yitirmiş bir toplumun taşınması riskini barındırmaktadır. Bu nedenle kentsel kamusal mekânların değişen ihtiyaçlara uygunluğu için yeni iletişim ve etkileşim biçimlerinin kamusal mekânlar üzerindeki dolaylı etkilerinin ortaya konması önem taşı-maktadır. Abstract

Since the last quarter of the 20th century, demand for energy increases in the world and energy production and consumption processes bring ecological problems in parallel with emerging technology and urbanization. From the 90's, attempts concentrated on reducing the pressure of cities on the ecological balance, planning approaches for more efficient and livable cities, various initiatives (green city, eco city, livable city, digital city, smart city initiatives etc...) have been tried and implemented in a limited level. The common strategy of all these planning approaches is "energy efficiency". For remodeling of the cities of the near future according to this strategy, especially in the context of urban transformation, physical settlement plans should be dealt with according to the "energy efficiency" concept. In this context, the planning process to be developed reveals a significant opportunity for the healthy development of "small-scale cities" which did not go beyond the geographical and social boundaries and is outnumbered compared to large-scale cities having growth potential in parallel with emerging technology and urbanization. This article shares the main results of research project named "Energy Efficient Development of Small Scale Settlements". Furthermore, this study that is at the point of addressing on physical settlement plan construction process describes "energy-efficient evaluation model" and presents an experimental application in Lapseki which is a small-scale settlement in the Dardanelles. ÖZ 20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren yükselen teknoloji ve kentleşmeye paralel olarak dünya enerji talebi giderek artmakta, enerji üretim ve tüketim süreçleri ekolojik sorunları beraberinde getirmektedir. 90'lı yıllardan itibaren, kentlerin ekolojik denge üzerin-deki baskısının azaltılması, daha verimli ve yaşanılır kentler için planlama yaklaşımları ve çeşitli girişimler (yeşil kent, ekokent, yaşanabilir kent, dijital kent, akıllı kent girişimleri vb.) tasarlanmış ve kısıtlı düzeyde hayata geçirilmiştir. Geliştirilen yaklaşımlarının tümünün ortak stratejisi "verimli enerji yönetimidir". Yakın geleceğin kentlerinin 'verimli enerji yönetimi' stratejisine göre biçimlenmesi için özellikle kentsel dönüşüm gerçeği parantezinde yerleşme fiziksel planlarının "enerji verimliliği" yaklaşımına göre ele alınması gerekmektedir. Bu kapsamda geliştirilecek planlama süreci yükselen teknoloji ve kentleşme eğilimine paralel olarak, gelişme potansiyeli taşıyan, büyük ölçekli kentlere oranla sayıca oldukça fazla olan, beşeri, coğrafi sınırlarını aşmamış "küçük öl-çekli kentler"in sağlıklı gelişimi için önemli bir fırsat ortaya koymaktadır. Bu makale "Küçük Ölçekli Yerleşmelerin Enerji Verimli Gelişimi" adlı araştırma projesinin temel sonuçları paylaşmaktadır. Ayrıca çalışmada fiziksel plan yapım sürecinde ele alınmak üze-re "enerji verimli değerlendirme modeli" açıklanarak Çanakkale Boğazı'nda küçük ölçekli bir yerleşme olan Lapseki için modelin deneysel uygulaması sunulmaktadır.Anahtar sözcükler: Enerji verimli...