SamenvattingEr zijn in Nederland hardnekkige gezondheidsverschillen. Decennia aan beleid hebben die niet kunnen verkleinen. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving pleit voor een heroverweging van de aanpak van sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Gezondheidsverschillen zijn niet alleen de uitkomst van ongezond gedrag, maar ook van een complexe ongelijkheid in de samenleving. Die ongelijkheid wordt in het huidige beleid onvoldoende aangepakt. De geschiedenis leert echter dat de volksgezondheid het meest profiteerde van collectieve maatregelen rondom de leefomgeving, bestaanszekerheid en onderwijs. Om gezondheidsverschillen daadwerkelijk te verkleinen, hebben we een nieuwe doorbraak nodig. We moeten op zoek naar het rioleringsstelsel van deze tijd.

SamenvattingIn het Nederlandse zorgbeleid staat een beweging naar meer zorg ‘thuis’ centraal. Daarbij is er echter weinig aandacht voor een goede thuisomgeving. Terwijl juist de leefomgeving van groot belang is voor gezondheid en welzijn. In een gezamenlijk adviestraject pleiten de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving en het Atelier Rijksbouwmeester voor meer aandacht voor de sociale waarde van de leefomgeving door het faciliteren van ontmoeting en onderlinge verbondenheid. Dat is wel een weerbarstige opgave: ontmoeting laat zich niet zomaar ‘sturen’ of ‘ontwerpen’. Toch zien we een rol voor nationale en lokale overheden: door betere verbindingen te maken met andere beleidsopgaven en door de kracht van de verbeelding te benutten bij het vormgeven van ruimte voor ontmoeting en het proces daarnaartoe. In een gezamenlijk adviestraject werken we dit thema komend jaar verder uit.

SamenvattingWelvaart en gezondheid hangen onlosmakelijk met elkaar samen. Beleid om gezondheidsverschillen te verkleinen heeft zich lang gericht op individuele levensstijl, maar de laatste jaren neemt de aandacht voor de invloed van inkomenszekerheid, huisvesting, en de sociale en fysieke leefomgeving op gezondheid weer toe. In dit artikel staan we stil bij de relatie tussen bestaansonzekerheid, gezondheid én de manier waarop de overheid hieraan bijdraagt. De onderzoeksvraag wordt beantwoord door het analyseren van vijftien biografische interviews met mensen in bestaansonzekerheid in drie verschillende levensfasen: jong (18–30 jaar), midden (30–50 jaar), oud (50–70 jaar). De interviews geven een veelzijdig beeld van bestaansonzekerheid. De dynamiek die inherent is aan bestaansonzekerheid zorgt voor onduidelijke grenzen en onduidelijkheid in causale relaties, vooral waar het gezondheid betreft. Als gevolg van bestaansonzekerheid komen mensen in een ‘overlevingsmodus’ terecht. Hulp vanuit de overheid is vaak slecht toegankelijk vanuit de ervaring van de respondenten. Dit is zorgelijk, omdat juist de overlevingsmodus op de langere termijn meer risico’s op gezondheidsproblemen met zich meebrengt. De resultaten van ons onderzoek geven aanleiding tot drie bespiegelingen. Ten eerste is er de noodzaak om breder te denken over gezondheid en preventie. Daarnaast vergt de aanpak van gezondheidsachterstanden meer proactieve hulp. Tot slot moeten we meer onderscheid durven maken als het gaat om de hulp die wordt aangeboden.

No abstract