Makale TarihçesiÖz-Ülkemizin endemik türlerinden olan çay, yaz aylarında üç sürgün halinde toplanmaktadır. Doğu Karadeniz bölgesine ait bu ürünün toplanması ağır bir iş aktivitesini gerektirmektedir. Bu kapsamda yapılan faaliyetlerin iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Çay toplama işleri aile bireyleri tarafından gerçekleştirilen bir etkinliktir. Ancak yaşanan Covid-19 salgını, toplama işinin zorluğu, yeni neslin başka şehirlerde veya bulundukları yerlerde iş hayatına atılmaları nedeniyle çay toplama işlerinde değişimin yaşanabileceği sinyallerini vermektedir. Bu çalışmada aktif olarak çay toplama işlemi gerçekleştirilmiştir. Çay toplamanın geçmişten günümüze gelişimi üzerinde durulmuş, iş sağlığı ve güvenliği adına değerlendirmelerde bulunulmuştur. İlerleyen dönemlerde bir iş koluna dönüşebilecek bu faaliyetteki tehlikelerin belirlenmesi, çalışanların bilinçlendirilmesi ve bu alana özgü yaklaşımların belirlenmesi adına yararlı olabilecek bir çalışma yapılarak literatüre kazandırılması amaçlanmıştır.

Temizlik hijyenin temeldir. İlk olarak insanla başlar ve kişisel hijyeni oluşturur. Aile ortamında öğrenilen bu temizlik alışkanlıkları, zamanla şekillenerek (okul, çevre vb.) belirli bir düzene oturur ve rutin davranış halini alır. Kişisel hijyen uygulamaları, gıda ürünleri imalatında gıda güvenliği (gıda hijyen ve sanitasyonu) uygulamalarının önemli bir adımını oluşturur. Gıda güvenliği, ham madde temininden, tüketicilerin ürünü tüketmesi aşamasına kadar olan süreçlerde en önemli kalite kriterlerinden biridir. Gıda güvenliğinin sağlanması için yapılan teknik ve teknolojik uygulamalar güvenilir, kaliteli ve sağlıklı gıda ürünlerinin elde edilmesinde önemlidir. Gıda güvenliğinin yanı sıra, faaliyetler esnasında korunması gereken diğer önemli unsur çalışanlardır. Çalışma ortamının güvenli hale getirilmesi ve çalışanların sağlıklarının korunması adına iş hijyeni uygulamaları devreye girmektedir. Birbirinden farklı gibi gözüken bu üç ifade esas itibariyle birbirini içeren, tamamlayan özelliğe sahiptir. Hepsinin temel unsuru insandır. Kişisel hijyen toplumun temel taşı olan bireyin sağlığını korunması için önemlidir. Gıda hijyeni tüketici olarak insanın sağlığını korumayı amaçlar. İş hijyeni ise üretici yani çalışan olarak insanın sağlığının korunmasını hedefler. Bu çalışmada hijyen; kişisel hijyen, gıda hijyen ve sanitasyonu (gıda güvenliği) ve iş hijyeni olarak üçe ayrılmış ve ayrıntılı olarak tanımlamaları yapılmıştır. Ayrıca kişisel hijyen, gıda hijyen ve sanitasyonu (teknik ve teknolojik uygulamalar, gıda güvenliği ile bağlantılı standart ve kalite yönetim sistemleri, gıda güvenliği üzerine etkili diğer hususlar, vb.) ve iş hijyeni için yapılan uygulamalar hakkında bilgilendirme ve değerlendirmeler yapılmıştır.

İmalat sanayiinde makineleşmenin yeri ve öneminin giderek artmasına rağmen; üretimin vazgeçilmez bir unsuru olan insanın etkisini kaybettiği söylenemez. Üretimde sürekliliğin sağlanması, üretimin dış bir göz tarafından izlenmesi, imalat esnasında yerinde dokunuşların yapılması ve beceri gerektiren faaliyetlerin yerine getirilmesinde en önemli faktör olan insan, çalışan olarak, bu sistem içerisindeki temel öğedir. Dolayısıyla; üretimin aksamaması, çalışanların görevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getirebilmesi adına ergonomik çalışmalar yapılmalıdır. Hızlı Tüm Vücut Değerlendirme "Rapid Entire Body Assessment (REBA)" metodu çalışma esnasında personelin duruş, eğilme, dönme, güç uygulama ve tutuş gibi hareketler esnasında kas iskelet sisteminin maruz olabileceği ergonomik riskin kolay ve hızlı bir şekilde değerlendirilmesine imkân sağlamaktadır. Bu çalışmada REBA metodunun kriyojenik tank imalatı yapan bir firmada yapılan uygulamasına yer verilmiş olup, kaynak operasyonlarında çalışan personel için ergonomik riskin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Kaynakçı olarak çalışan 11 katılımcı için belirlenen 18 farklı çalışma duruşuna dair ergonomik risk değerlendirmesi yapılmıştır. REBA puanları 3 ila 11 arasında gerçekleşmiş, en çok gövde (sırt), bacaklar ve kol kısımlarında zorlanmaların yaşandığı gözlemlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre uygunsuz durumlar için ergonomik risk seviyesini azaltmak adına çeşitli öneriler sunulmuştur.

Gıda ürünleri imalatı, geniş bir çalışma alanı ve çalışanı içermektedir. Bu çalışmada, çalışanların iş sağlığı ve güvenliğine bakış açılarının incelenmesi, faaliyetleri esnasında karşılaşabilecekleri tehlikeli durumlara karşı farkındalık durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2007- 2016 yıllarına ait verileri derlenmiş ve değerlendirilmiştir. Ayrıca çalışanlar için anket uygulanmış, sorular ve verilen cevaplar arasındaki anlamlılık bağları incelenmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu 2016-2017 yılı verilerinde işyeri ver çalışan sayılarının arttığı, bununla birlikte iş kazası, meslek hastalığı ve iş göremezlik gün sayılarının da arttığı görülmektedir. Ankete katılan çalışanların 18-65 yaş sınırları dahilinde oldukları, kadın ve erkek çalışan katılımının eşit olduğu, çoğunluğun bekar ve iki yıldan fazla süredir firmada çalışmakta olduğu ve yine çoğunluğun iş güvenliği eğitimlerini işe girdikleri firmada aldıkları belirlenmiştir. Ankete katılan çalışanların yaş ve cinsiyet durumları ile mesleklerinden memnuniyetleri arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Çalışanların yaş, cinsiyet, iş güvenliği eğitimi almış olma durumu ve sektörde çalışma sürelerinin; çalışma ortamındaki tehlikeleri bilme, algılama üzerinde etkili bir unsur olmadığı görülmüştür.

No abstract