Konsekwencje dooewiadczenia wykorzystania seksualnego w dzieciñstwie u osób doros³ych z niepe³nosprawnooeci¹ intelektualn¹ Osoby z niepe³nosprawnooeci¹ intelektualn¹ s¹ bardziej podatne na dooewiadczenie wykorzystania seksualnego i doznaj¹ g³êbszych, bardziej szkodliwych nastêpstw tych¿e zdarzeñ. Dane o konsekwencjach wykorzystania seksualnego u osób z niepe³nosprawnooeci¹ intelektualn¹ s¹ jednak dotychczas niekompletne, st¹d potrzeba wielodyscyplinarnego rozpoznania problemu z perspektywy zarówno teoretycznej, jak i praktycznej. W niniejszym artykule scharakteryzowane zosta³o wykorzystanie seksualne oraz skala zjawiska. Opisano badania przeprowadzone w grupie osób z niepe³nosprawnooeci¹ intelektualn¹, które dooewiadczy³y wykorzystania seksualnego. W badanej grupie wykazano bardzo wysok¹ czêstooeae wystêpowania zespo³u stresu pourazowego, ale tak¿e depresji i uzale¿nienia. Dooewiadczenie wykorzystania seksualnego odgrywa znacz¹c¹ rolê dla rozwoju jednostki, jej dobrostanu i zdrowia psychicznego w ci¹gu ca³ego ¿ycia. Wyniki przeprowadzonych badañ oraz analiza literatury dotycz¹cej wybranej tematyki wska-zuj¹ na potrzebê ukierunkowanych interwencji maj¹cych na celu zarówno zmniejszenie negatywnych skutków traumatycznych zdarzeñ dooewiadczanych przez dzieci z niepe³nosprawnooeci¹ intelektualn¹, jak i promowanie skutecznych strategii profilaktycznych. S³owa kluczowe: niepe³nosprawnooeae intelektualna, wykorzystanie seksualne, zaburzenia psychiczne The consequences of experiencing sexual abuse in childhood years among adults with intellectual disability People with intellectual disabilities are more prone to experience sexual abuse and experience deeper, more harmful consequences of such incidents. The data on the consequences of sexual abuse among people with intellectual disabilities have so far been incomplete, therefore there is a necessity for a multidisciplinary problem recognition from both theoretical and practical perspective. Sexual abuse and the scale of this phenomenon are characterized in the presented article. There is also a description of the research that was conducted in a group of people with intellectual disability, who had experienced sexual abuse. The study group demonstrated a very high incidence of post-operative stress syndrome (PTSD), as well as depression and addiction. The experience of sexual abuse plays significant role in the development of the individual, his wellbeing and mental health throughout his life. The results of the conducted research and the analysis of the literature on the selected topic indicate the need for targeted interventions aiming both at reducing the negative effects of traumatic events experienced by children with intellectual disabilities, and promoting effective prevention strategies.

Analiza dostêpnych badañ i obserwacji klinicznych prowadzi do rozwa¿añ, jakim wyzwaniem dla adolescentów ze spektrum zaburzeñ autystycznych jest satysfakcjonuj¹ce funkcjonowanie w sferze seksualnej. W tym badaniu porównano dane zwi¹zane z ¿yciowym dooewiadczeniem seksualnym w grupie nastolatków z ASD (n = 9), w wieku 16-19 lat, z kontroln¹ grup¹ ch³opców w populacji ogólnej (n = 20). Wiêkszooeae ch³opców z ASD i grupy kontrolnej zg³osi³a masturbacjê. Odsetek ch³opców z ASD, którzy nie mieli dooewiadczeñ seksualnych z partnerk¹, by³ wiêkszy ni¿ w grupie kontrolnej. Tê ró¿nicê t³umaczy siê przede wszystkim znacznie mniejsz¹ liczb¹ ch³opców z ASD w porównaniu z grup¹ kontroln¹, którzy zg³osili dooewiadczenie ca³owania siê z dziewczynami i pieszczoty; nie pojawi³y siê ¿adne istotne ró¿nice dotycz¹ce bardziej intymnych dooewiadczeñ seksualnych z partnerami. Wyniki sugeruj¹ istnienie podgrupy ch³opców, którzy jeszcze nie weszli w sferê partnerskich dooewiadczeñ seksualnych-wniosek zgodny z dostêpnymi badaniami woeród prób doros³ych. Postawiona hipoteza trajektorii rozwoju seksualnego jest tematem do dalszych badañ, jednak¿e dooewiadczenie seksualne w tej próbie oraz za³o¿one ró¿nice rozwojowe wskazuj¹ na potrzebê edukacji i komunikacji zwi¹zanej z seksualnooeci¹. S³owa kluczowe: adolescenci, ASD, rozwój psychoseksualny Sexual experiences of adolescents with autism spectrum disorder-own research The analysis of available studies and clinical observations leads to the contemplation of what a challenge satisfying functioning in the sexual sphere is for adolescents with a spectrum of autistic disorders. This study compared follow-up data related to lifetime sexual experience in a group of adolescent boys with ASD (n = 9), aged 16-19, with a matched group of boys in the general population (n = 20). Most boys in the ASD and control groups reported masturbation. The proportion of boys with ASD that had no partnered sexual experience was larger than in the control group. This difference was mostly explained by significantly fewer boys with ASD, compared with controls, who reported experience with kissing with girls and petting; no significant differences emerged relating to more intimate partnered sexual experiences. The results suggest the existence of a subgroup of boys who have not (yet) entered the arena of partnered sexual experiencesa finding in line with research in adult samples. The hypothesised sexual developmental trajectories are subject to further research, but the sexual experience in this sample and the assumed developmental differences indicate the need for sexuality-related education and communication.