No abstract

Bądźmy [...] przewidujący: " z w r o t n i c a " będzie tym, czym chce być, i jeszcze czymś innym. Czym? [T. Peiper, Punkt wyjścia. "Zwrotnica" 1922, nr 1]Atranscendentność, uznaną przez autora szkicu Dehumanizacja sztuki za najogólniejszą właściwość współczesnej twórczości artystycznej1, Ryszard Nycz w odniesieniu do literatury wiąże "przede wszystkim z modernistyczno-awangardowym kryzysem kategorii reprezentacji", który [przypisać należy] zasadniczo do trzech głównych kręgów problemowych: tradycyjnej kon cepcji języka i związanego z nią przekonania o literackiej reprezentacji rzeczywistości; koncep cji organicznej formy, której całościowość, zamkniętość, hierarchiczność i transpozycyjność reprezentować miała porządek uniwersalny; zasady reprezentatywności tematycznej, zgodnie z którą, jak pisał Ortega y Gasset w przywołanym eseju, sztuka "zajmowała się najpoważniej szymi problemami ludzkości" 2. Dalej czytamy: Przeświadczenie o radykalnie antymimetycznym charakterze sztuki dwudziestowiecznej należy [ ...] od dawna do najpowszechniej aprobowanych komunałów estetycznej świadomo ści. [ ...] natomiast bynajmniej nie jest [ono] jednoznaczne w swej treści pozytywnej3.Jako przykład próby dookreślenia tej opinii wskazuje Nycz stanowisko Ernsta Cassirera: "[sztuka] nie jest naśladowaniem, ale odkryciem rzeczywi stości" 4. Ta uogólniona -zarówno w części negatywnej, jak i pozytywnej -dia gnoza nie w każdym przypadku w pełni oddaje charakter konkretnych zjawisk Artykuł przygotowany w ramach stypendium Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. * Rozprawa ta stanowi poprawioną wersję tekstu przedstawionego na zebraniu Pracowni Poetyki Historycznej Instytutu Badań Literackich PAN. Serdecznie dziękuję wszystkim uczest nikom dyskusji. 9 Zob. m.in. uwagę P e ip e r a (TP 43) na marginesie leśmianowskich z ducha rozważań o pierwotnym animizmie jako źródle metafory i jej szczególnym rodzaju -"vivifikacji" (animiza cji?): "vivifikacja poezji dzisiejszej nie uznaje przedmiotów wybranych. Nadaje ona życie lub oso bowość przedmiotom wszelakiego rodzaju [...]. [ ...] ma [to] w sobie coś z apologii materii, coś z ewangelii zrównania i zbratania wszystkich dziedzin istnienia". 10 O r te g a y G a s s e t, op. cit., s. 318. 11 Zob. ibidem, s. 321.

No abstract

No abstract

No abstract