ÖzetBitcoin, sahibi ve merkezi otoritesi bulunmayan, yeni bir ödeme sistemidir ve bu sistemin sanal para birimidir. Reel ekonomiye doğrudan etki etme gücüne sahip olan Bitcoin, kısa sürede ilgi uyandırmış ve kullanılmaya başlamıştır. Bitcoin kullanımındaki artış ve yatırım aracı olarak görülmeye başlaması, Bitcoin kullanıcılarının, yatırımcılarının ve borsalarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bitcoin borsalarının işleyişi ve Bitcoin fiyatlarının oluşumu, çalışma kapsamında ele alınmış olup, Bitcoin piyasası analize tabi tutulmuştur. Bu kapsamda Bitcoin'in fiyatlandırılması incelenmiş, Bitcoin borsalarının etkinliği, likiditesi ve oynaklığı analiz edilmiştir. Sonuç olarak, Bitcoin artan popülerliğine ve kullanım alanına rağmen, henüz rüştünü ispat etmemiş bir para birimidir. Yatırım aracı olarak ele alındığında da yüksek getirisine rağmen, güvenilir bir araç olmadığı, volatilitesinin çok yüksek olduğu ve spekülatif kullanıma açık olduğu görülmüştür.

ÖZET İşleme kapanma, hisse senedinin borsa pazarlarından çıkması ya da çıkarılması olarak tanımlanabilir. Çalışmanın amacı, işleme kapanma nedenlerini ve ekonomik sonuçlarını Borsa İstanbul ölçeğinde ortaya koymaktır. Bu amaca yönelik olarak, öncelikle işlem sırası kapanan şirketlerin finansal durumlarındaki, performanslarındaki ve firma değerindeki değişimleri incelenmiştir. Zorunlu işleme kapanmaya konu olan şirketlerin likiditeleri zayıf, karlılıkları az, çalışma etkinlikleri ise düşüktür. Finansmanlarında ağırlıklı olarak borç kullanılmış olup, borç ödeme gücü ve mali yapı oranları anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır. Diğer taraftan birleşmeye ve gönüllü işleme kapanmaya konu olan şirketlerin finansal durum ve performanslarının, işlem gören firmalardan pek de farklı olmadığı görülmüştür. Zorunlu olarak işlem sırası kapanan şirketlerden oluşan portföyün getirisinin, şirketlerin işlem sırası kapanmadan 45 gün önce istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde BIST-100’den farklılaşmaya başladığı görülmektedir. “Gönüllü” ve “Birleşme” portföylerine yapılan istatistiksel testlerde herhangi bir olay penceresinde anlamlı bir bulguya rastlanmamıştır. Portföylere ait getirilerin BIST-100’den farklılaşmadığı görülmektedir. Ayrıca özele geçiş işlemi (GPT) kapsamında değerlendirilen şirketlerden oluşan portföylerin, satın alma duyurusu öncesinde artmaya başlayan getiri performansının, satın alma duyurusundan sonra da bir süre daha devam ettiği söylenebilir. Ancak benzer olay penceleri için diğer borsalarda görülen ve istatistiksel olarak anlamlı bulunan aşırı getiri farklılığı, Borsa İstanbul’da gözlenmemiştir.

Çalışmada şirket ölçeğindeki verilerin, makroekonomik görünümü analiz etmede nasıl kullanabileceği araştırılmaktadır. Bu amaçla, şirketlerin faaliyet karlılığındaki değişimlerin hem nominal hem de reel ekonomik büyüme üzerindeki etkisi incelenmiştir. Şirketlerin finansal tabloları içerisinden makroekonomik görünümü en net faaliyet karlılıklarındaki değişimlerin yansıtacağı değerlendirilerek, Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin faiz, amortisman ve vergi öncesi kar marjlarından yararlanılarak tek bir ağırlıklandırılmış kar oluşturulmuştur. Bulgular, şirketlerin faaliyet karlılığındaki değişimlerin ekonomik büyümeyi tahmin etmede öncü bir gösterge olabileceğini ortaya koymaktadır. Analiz sonucunda elde edilen bulguların uluslararası alanda yapılan literatürle paralel olduğu, Türkiye özelinde şirket karlılığındaki değişimlerin reel ekonomik büyüme üzerine etkisinin takip eden çeyrekle sınırlı olduğu, ancak nominal ekonomik büyüme üzerine etkisinin takip eden 3 çeyreğe kadar devam ettiği tespit edilmiştir. Kontrol değişkenleri olarak kullanılan tahvil getirisi, Borsa İstanbul 100 endeksinin getirisi ve getiri eğimi modele dâhil edildiğinde dahi, faaliyet karlılığındaki değişim istatistiki olarak anlamlılığını kaybetmemiştir. Bu çalışmada şirketlerin karlılık değişimlerinin, araştırmacılara, makroekonomik görünüm ile ilgili yararlı bilgiler sağladığı ortaya koyulmuştur.

No abstract

Yüksek frekanslı işlemlerin sermaye piyasalarında kullanımıyla birlikte yatırım ortamı değişmiş, yüksek frekanslı işlemlerin piyasa etkinliğinin tespitine ilişkin çalışmalarda araştırılması önem kazanmıştır. Yüksek frekanslı işlemlerin, kullanıldıkları piyasalarda hız ve teknoloji avantajları nedeniyle piyasa etkinliğini etkiledikleri ve kısa zaman aralıklarında zayıf formda piyasa etkinliğinin reddedilmesine yol açtıkları gözlemlenmiştir. Borsa İstanbul’un BISTECH sistemine geçmesiyle 2016 yılından itibaren yüksek frekanslı işlemler Türkiye piyasalarında kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada yüksek frekanslı işlemler dikkate alınarak, etkin piyasa hipotezinin Borsa İstanbul’daki geçerliliği sınanmıştır. Zayıf formda piyasa etkinliğinin tespiti için literatüre benzer bir şekilde varyans oranı testi kullanılarak rassal yürüyüş hipotezi test edilmiştir. Veri seti olarak Borsa İstanbul’un temel göstergesi olan BIST100 endeksinin 05/02/2019 ve 05/02/2020 dönemleri arasındaki dakikalık getirileri kullanılmıştır. Borsa İstanbul’un dakikalık zaman dilimlerinde zayıf formda etkin olmadığı gözlemlenmiştir. Yüksek frekanslı işlemlerin kullanıldığı Borsa İstanbul’da rassal yürüyüşün olmadığı, durağanlığın mevcut olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuç Borsa İstanbul’da yüksek frekanslı işlemler kullanılarak piyasanın üzerinde getiri elde etmenin mümkün olduğunu ifade etmektedir.