No abstract

No abstract

No abstract

Özet: Bilim tarihi, bilginin hangi aşamalardan geçerek bugün bilim dediğimiz bilgi türünün oluştuğunu, bilime ne gibi ve ne zamanlar katkılar yapıldığını konu edinen bir disiplindir. Bilim tarihi bu süreçte özellikle şu noktalara dikkatini yoğunlaştırmaktadır: Bilginin aşamalarını belirlemek, bilimsel kuramların doğuşunu ve gelişimini olgusal ve deneysel verilere dayanarak betimlemek, bir toplumun bilime ne zaman ve hangi durumlarda katkı yapabildiğini örneklerle ortaya koymak, bu katkılar yapılırken bilim adamlarının nasıl bir uğraş verdiklerini, kullandıkları yöntemleri, araç ve gereçleri göz önüne sermek, bilimin değerini ve önemini sorgulayarak, bilimsel etkinliği bütün yönleriyle tanımaya ve tanıtmaya çalışmak, elde edilen bilimsel sonuçların uygulamaya nasıl geçirildiklerini, bunların insan yaşamında ne gibi değişikliklere neden olduğunu incelemek, bir toplumun bilime katkı yapacak düzeye getirilebilmesi için neler yapılması gerektiğini somut örneklere dayanarak göstermek. Bu makalemizde bilim tarihi disiplinin dünyada ve Türkiye'deki gelişimi üzerinde durulacak ve bilim tarihi üzerine yöntemler tartışılacaktır.

Bilimin doğal gelişimi gereği günümüzde geçersiz oldukları ispatlanarak kullanılmayan ancak daha .önceki dönemlerde kabul edilen bilimsel kuramlar, modeller ya da varsayımlar kendilerine özgü bilimsel terimler içerirler. Bu terimlerin bazısı günümüzde hala kullanılmakla birlikte pek çoğu kullanım dışı kalmışlardır. Bu durum bilim tarihçilerini sıkıntıya sokmakta ve eski bilimsel metinlere nüfuz etmeye çalışan tarihçi yi bu terimlerin halihazırda kullanılmayan anlamlarını öğrenmeye mecbur kılmaktadır. İşte bu denemenin amacı, eski astronomi metinleri üzerinde çalışan bilim tarihçilerinin karşılaştıkları bu önemli zorluğu aşabilmelerini bir nebze olsun sağlayabilmektir.Bu çalışmada aşağıdaki kaynaklar taranarak astronomi terimlerinin anlamları verilmiş ve bazılarının bugünkü karşılıkları belirlenmeye çalışılmıştır. Deneme her sözlükte olduğu gibi A harfinden başlayarak Z harfine kadar eski dildeki astronomi terimlerinin anlam ve karşılıklarını içermektedir. Sözlükte eski dildeki terimler esas alınmış, ancak terimlerin yeni dildeki karşılıkları da sözlük içerisine yerleştirilerek eski dildeki karşılıklarına bkz. (bakınız) şeklinde göndermeler yapılmıştır. Çalışmada bazı gerekli terimler orijinal kaynaklardan alıntılarla açıklanmış, bu alıntılar" işareti ile ve alıntı yapılan eser ise ( ) işareti içerisinde gös-i. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Felsefe Bölümü, Bilim Tarihi Anabilim Dalı Yardımcı Doçenti.