No abstract

Osmanlı Döneminde XV. yüzyıl Türk hekimlerinden olan Sabuncuoğlu Şerefeddin (1385-1468), Türk tıp tarihi açısından çok önemli bir yere sahiptir. Amasya Darüşşifası'nda 14 yıl hekimlik yapan Sabuncuoğlu Şerefeddin, klinisyen, araştırmacı ve eğitimci özellikleri yanında, etik kurallara dikkat çekmesi ve bunun için verdiği öğütlerde, öğrencileri ve genç meslektaşları için yol gösterici bir özellik taşıması yönüyle de değerlidir. Müellifin üç önemli eseri bilinmektedir. Bunlar Terceme-i Akrabazîn, Mücerrebnâme ve Cerrâhiyetü'l-Hâniyye'dir. En önemlisi olan "Cerrâhiyetü'l-Hâniyye", İlter Uzel tarafından transkripsiyonu yapılarak 1992 yılında, iki cilt olarak yayınlanmıştır. Eserin birinci cildinde bulunan transkripsiyonlu metni ve ikinci cildinde yer alan tıpkıbasımı yanında, birinci ciltte bulunan ve hem Sabuncuoğlu Şerefeddin ve eserleri hakkında verilen bilgiler hem de Cerrâhiyetü'l-Hâniyye'nin nüshalarının karşılaştırılmasına dair verilen malumat, bilim tarihi açısında büyük önem taşımaktadır.

Buhtîşû‘ ailesi, Abbâsî devletinin başından itibaren saraya intisap etmiş ve yaklaşık iki yüz yıla yakın hekimlik görevle-rini icra etmişlerdir. Abbâsî dönemi sağlık kurumlarının işler hale gelmesindeki rolleri kadar bu alanda yaptıkları tercüme ve te’lif eserlerle, bilim dünyasına önemli katkılar sağlamışlardır. Bu ailenin hizmetleriyle, İslam medeniyeti tıp alanında büyük bir gelişme sağlamıştır. Kaynaklarda bilgileri ve eserleri günümüze ulaşabilmiş olanlar: Curcis b. Cibrâîl, Buhtîşû‘ b. Curcis, Cibrâîl b. Buhtîşû‘ b. Curcis, Buhtîşû‘ b. Cibrâîl b. Buhtîşû‘, Cibrâîl b. Ubeydullah, Ubeydullah b. Cibrâîl’dir. Ünlü tıp tarihçilerinden İbn Ebû Usaybia, kendinden önceki tabakât yazarlarından farklı olarak, bu altı hekimi başlıklar halinde ele almış ve hayatlarına dair geniş bilgiler vermiştir. Çalışmamız bu dönemi en iyi yansıtan klasik tabakât yazarları olan İbn Ebû Usaybia, İbnü’n-Nedîm, İbnü’l-Kıftî ve Gregory Ebu’l-Ferec’in eserleri esas alına-rak hazırlanmıştır. Bu eserler, Buhtîşû‘ ailesi ile ilgili çok önemli ayrıntılar vermişlerdir. Şüphesiz ki, İbn Ebû Usay-bia’nın ʿUyûnü’l-enbâʾ fî ṭabaḳāti’l-eṭıbbâʾ adlı eseri, bir hekim tabakâtı olması hasebiyle ve bu bilim adamlarını Abbâsî dönemi hekim tabakasından ayrıntılı olarak ve başlıklar halinde derli toplu ele alması yönüyle diğerlerinden ayrılmak-tadır. Kaynaklar, hekimlerin kendi sanatlarına dair çalışmalarını ve katkılarını ele alırken, aynı zamanda kendi dönem-lerinin siyasi ve sosyal olaylarına da ışık tutmaktadır.

Bu makale, en az iki hakem tarafından incelenmiş ve intihal içermediği teyit edilmiştir. / This article has been reviewed by at least two referees and confirmed to include no plagiarism. http://www.itobiad.com/