Η παρούσα διατριβή έχει ως σκοπό τη διερεύνηση των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό, των ζητημάτων που αποτελούν αντικείμενο αναστοχασμού τους και τη διερεύνηση του εάν αναστοχάζονται επί του ρόλου τους εντός του σχολικού πλαισίου. Επιπρόσθετα, στοχεύει στη διερεύνηση του ρόλου των εκπαιδευτικών, όπως τον αντιλαμβάνονται στο σχολικό πλαίσιο, σε σχέση με τη διδασκαλία τους και με τα υπόλοιπα μέλη της σχολικής κοινότητας. Η έρευνα διήρκησε ένα μήνα και συμμετείχαν σαράντα επτά (47) εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικία, οι οποίες υπηρετούσαν σε δημόσια νηπιαγωγεία της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Προκειμένου να μελετηθούν οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για τον αναστοχασμό σχεδιάστηκε ένα εβδομαδιαίο ημερολόγιο, που περιλάμβανε ανοιχτού και κλειστού τύπου ερωτήσεις. Για τη διερεύνηση των αντιλήψεών τους αναφορικά με τον ρόλο τους δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο ερωτήσεων ανοιχτού τύπου. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του λογισμικού ποιοτικής ανάλυσης NVivo-8 και το στατιστικό πακέτο SPSS. Από την παραπάνω ανάλυση προέκυψε ότι οι εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικίας αναστοχάζονται για τον ρόλο τους στο πλαίσιο της σχολικής μονάδας. Ακόμη, οι αντιλήψεις τους για τον αναστοχασμό διαφοροποιήθηκαν κατά τις εβδομάδες χρήσης του ημερολογίου. Με την πάροδο του ερευνητικού χρόνου, οι απαντήσεις των εκπαιδευτικών περιείχαν όλο και περισσότερα στοιχεία από τη θεωρία του αναστοχασμού. Σχετικά με τα ζητήματα που αποτέλεσαν αντικείμενο αναστοχασμού των εκπαιδευτικών, ως κυρίαρχα καταγράφηκαν η ανάπτυξη και η συμπεριφορά των μαθητών, οι σχέσεις και οι συνεργασίες των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας, η λειτουργία της σχολικής μονάδας, η διδασκαλία, ο ρόλος τους και η επαγγελματική τους ανάπτυξη. Επίσης, η έρευνα κατέγραψε ότι η πλειονότητα των εκπαιδευτικών αντιλαμβάνεται τον ρόλο της ως συνεργατικό τόσο εντός της σχολικής μονάδας και κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας όσο και αναφορικά με τις σχέσεις τους με τα υπόλοιπα μέλη της σχολικής κοινότητας. Συνοψίζοντας, η παρούσα διδακτορική διατριβή οδήγησε στην εξαγωγή σημαντικών συμπερασμάτων για τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό και τον ρόλο τους στο σχολικό πλαίσιο. Τέλος, ανέπτυξε δύο αξιόπιστα και αξιοποιήσιμα μελλοντικά ερευνητικά εργαλεία για την καταγραφή των αντιλήψεων των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό και τον ρόλο τους στο σχολικό πλαίσιο.

Το εν λόγω άρθρο μελετά τους ορισμούς των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει την ικανότητα να αναστοχάζεται για όσα διαδραματίζονται στο πλαίσιο του σχολείου. Ο αναστοχασμός βοηθάει τους εκπαιδευτικούς να αντιληφθούν τη σύνθετη φύση της διδασκαλίας και των σχολικών τάξεων. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να μελετηθούν οι ορισμοί των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό μέσα από τη χρήση ημερολογίου αναστοχασμού Στο κομμάτι του σχεδιασμού των ερευνητικών εργαλείων και της ανάλυσής τους ακολουθήθηκε η έρευνα μεικτών μεθόδων με στόχο να εξασφαλιστεί μια πληρέστερη κατανόηση του ζητήματος που εξετάζεται. Η έρευνα διήρκησε τέσσερις εβδομάδες και συμμετείχαν 47 εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικίας που υπηρετούν σε δημόσια νηπιαγωγεία της Δυτικής Ελλάδας. Οι ορισμοί των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας για τον αναστοχασμό αντλήθηκαν με τη χρήση ενός εβδομαδιαίου ημερολόγιου αναστοχασμού. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό ποιοτικής ανάλυσης NVivo-8 και το στατιστικό πακέτο SPSS. Από τα αποτελέσματα της μελέτης φάνηκε ότι η χρήση ενός εβδομαδιαίου ημερολογίου αναστοχασμού επηρεάζει τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας σχετικά με το τι είναι ο αναστοχασμός. Οι ορισμοί που αναφέρουν οι συμμετέχοντες όσο περνούν οι εβδομάδες συμπλήρωσης του ημερολογίου αναστοχασμού εμπεριέχουν όλο και περισσότερα στοιχεία από τον επιστημονικό ορισμό του Dewey για τον αναστοχασμό.

Η παρούσα εργασία αναφέρεται στις συνεργατικές αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των υποκειμένων της εκπαιδευτικής διαδικασίας για την επίλυση προβλημάτων μέσα από τη χρήση προγραμματιζόμενων παιχνιδιών τύπου Logo (σε συμβατική και ψηφιακή μορφή). Πρόκειται για μια μελέτη περίπτωσης (case study), ποιοτική έρευνα κατά την υλοποίηση της οποίας επιδιώκεται αρχικά ο προσδιορισμός των συνεργατικών αλληλεπιδράσεων που προκύπτουν και ύστερα η κατηγοριοποίηση τους. Στο πλαίσιο αυτής της κατηγοριοποίησης αναλύθηκαν οι συμπεριφορές των παιδιών, όπως αυτές αναπτύχθηκαν μέσα από την υλοποίηση κατάλληλου εκπαιδευτικού σεναρίου. Επιχειρείται ακόμη, μια αντιστοίχιση μεταξύ των κατηγοριών που προέκυψαν και των ειδών ομιλίας του Mercer. Τέλος, αποφαίνονται συμπεράσματα για την καταλυτική συνεισφορά της εκπαιδευτικής ρομποτικής στην ανάπτυξη κοινωνικών συνεργατικών αλληλεπιδράσεων και στη γενικότερη συνεισφορά των νέων τεχνολογιών τόσο στην κοινωνική όσο και ατομική ανάπτυξη των παιδιών.

Το συγκεκριμένο άρθρο μελετά τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών προσχολικής ηλικίας σχετικά με το ποιες απαιτήσεις εγείρει ένας επιτυχημένος αναστοχασμός. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία οι εκπαιδευτικοί για να αναστοχαστούν αποτελεσματικά θα πρέπει να διαθέτουν ορισμένα χαρακτηριστικά και ορισμένες ικανότητες. Συγκεκριμένα, να έχουν την ικανότητα να παρατηρούν την προβληματική κατάσταση που αντιμετωπίζουν, να την περιγράφουν, να την αναλύουν στα επιμέρους στοιχεία από τα οποία συγκροτείται και να αξιολογούν όλες τις πληροφορίες ώστε να καταλήγουν στις πιθανές λύσεις. Ακόμα, να έχει ανοιχτούς ορίζοντες, εξετάζοντας όλες τις απόψεις και τις πληροφορίες από όποια πηγή κι αν προέρχονται, να συμμετέχει ολόψυχα στην αναστοχαστική διαδικασία, να θέτει σε κρίση συνεχώς τις ενέργειες του, να αντιλαμβάνεται τις επιπτώσεις των αποφάσεων και των πράξεων του, να επιζητά τη δια βίου μάθηση και την προσωπική και επαγγελματική του εξέλιξη. Η έρευνα είχε διάρκεια τέσσερις εβδομάδες και συμμετείχαν 47 εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικίας που υπηρετούν σε δημόσια νηπιαγωγεία της Δυτικής Ελλάδας. Για την άντληση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε ένα τμήμα από ένα εβδομαδιαίο ημερολόγιο αναστοχασμού που σχεδιάστηκε στα πλαίσια διεξαγωγής διδακτορικής έρευνας. Προκειμένου να διασφαλιστεί η πληρέστερη κατανόηση του ζητήματος που εξετάζεται ακολουθήθηκε η έρευνα μεικτών μεθόδων για την ανάλυση των εμπειρικών δεδομένων. Χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό ποιοτικής ανάλυσης NVivo-8 και το στατιστικό πακέτο SPSS. Από τα αποτελέσματα της μελέτης προέκυψε ότι όσο περνούν οι εβδομάδες συμπλήρωσης του ημερολογίου αναστοχασμού οι εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικίας αναφέρουν όλο και περισσότερα κριτήρια- απαιτήσεις, τα οποία εντοπίζονται στη θεωρία του Dewey ως βασικά στοιχεία στη διαδικασία του αναστοχασμού.