Κοινό τόπο στις διεθνείς λαογραφικές σπουδές αποτελεί πια το γεγονός ότι η τεχνολογική εξέλιξη δεν συνιστά παράγοντα απομάκρυνσης του ανθρώπου από τις καταβολές του· αντίθετα, τόσο αυτή όσο και η ζώσα παράδοση, προσαρμόζονται ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες των ανθρώπων για έκφραση και επικοινωνία, όπως αυτές διαμορφώνονται στο εκάστοτε ιστορικό πλαίσιο. Ο λαϊκός πολιτισμός εξελίσσεται, προσαρμόζεται και ενσωματώνει τα νέα δεδομένα της κάθε εποχής. Το αντικείμενο της λαογραφίας εξακολουθεί να διευρύνεται, αναγνωρίζοντας πλέον τη συμβολή του διαδικτύου στη δημιουργία νέων μορφών λαϊκού πολιτισμού, αλλά και την αποτελεσματικότητά του στη διάσωση και διάδοση πολλών από τις παραδοσιακές μορφές του. Η σχέση τεχνολογίας και λαϊκού πολιτισμού δεν είναι επομένως ανταγωνιστική, αφού η τεχνολογία κάθε εποχής εμπεριέχεται στον λαϊκό της πολιτισμό. Η επιστήμη του λαϊκού πολιτισμού, η λαογραφία, όπως και άλλες ανθρωπολογικές επιστήμες, έχει προ πολλού διαγνώσει τη σταδιακή διαδικασία της αποδοχής και ένταξης των τεχνολογικών επιτευγμάτων του ανθρώπου στον καθημερινό του βίο, αλλά και την αποτύπωση της συμπόρευσης αυτής στις κάθε λογής σκέψεις, εκφράσεις και δημιουργήματα του λαϊκού ανθρώπου.Ο ψηφιακός, εικονικός εν πρώτοις, κόσμος, αλλά και η ηλεκτρονική επικοινωνία ευρύτερα, πρέπει να προσεγγίζεται από τους σύγχρονους ερευνητές και ως πεδίο πολιτισμού, όχι απλώς ως επαναστατική τεχνολογία. Η έλευση της νέας χιλιετίας έφερε νέα δεδομένα στο χώρο του λαϊκού πολιτισμού· πέρα από τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης ή οικουμενοποίησης, αναλόγως με την οπτική του καθενός, οι νέες δυνατότητες που δίνει πλέον το διαδίκτυο, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σηματοδότησαν μια νέα εποχή τόσο για την ανθρώπινη επικοινωνία και ανταλλαγή πληροφοριών όσο και για τις επιστήμες που τις μελετούν. Αν και η αρχική προσέγγιση στα νέα τεχνολογικά δεδομένα υπήρξε μάλλον εργαλειακή, καθώς τα οφέλη τους ήταν ιδιαίτερα εμφανή, συγκρινόμενα με το παρελθόν (π.χ. ως προς την αποθήκευση και την ταξινόμηση του υλικού), γρήγορα διαφάνηκε και η επίδραση που το νέο, εικονικό, περιβάλλον επέφερε, όχι μόνο στη διαδικασία διάχυσης, μετάδοσης και επεξεργασίας φαινομένων του λαϊκού πολιτισμού, αλλά και στη δυνατότητα δημιουργίας νέων μορφών, οι οποίες ως μοναδικό βιότοπο δεν είχαν άλλον από εκείνον του ψηφιακού κόσμου. Συνεπακόλουθα, σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο προστέθηκε ο προσδιορισμός του «ψηφιακού», «ηλεκτρονικού», «εικονικού» ώστε να προσδιορίσει τους κλάδους των επιστημών που αξιοποιούσαν τα νέα επικοινωνιακά μέσα και δεδομένα προκειμένου να μελετήσουν αποτελεσματικότερα τα ερευνητικά τους αντικείμενα. Στην περίπτωση της λαογραφίας, επιστήμης που ανέκαθεν μελετούσε το οικείο, η προσέγγιση αυτή οφείλει να λάβει υπόψη ότι το -σαφώς πολιτισμικό- υλικό που κυκλοφορεί στον εικονικό κόσμο αποτελεί και το ίδιο αντικείμενο ενδελεχούς εξέτασης και, μάλιστα, με όρους που εξετάζουν το υλικό αυτό per se, ακριβώς κάτω από τις συνθήκες μέσα στις οποίες διαμορφώνεται και εξελίσσεται.Με ποιον τρόπο όμως προσεγγίζεται μεθοδολογικά το νέο περιβάλλον του διαδικτύου; Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα εργαλεία είναι κοινά, προσαρμοσμένα μόνο στις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε πεδίου. Έτσι για τη μελέτη διαδικτυακών κοινοτήτων εφαρμόζεται η «επιτόπια εθνογραφική έρευνα», η οποία αποδίδεται με τον όρο «ψηφιακή εθνογραφία», ενώ η μέθοδος προσέγγισης του λαογραφικού πραγματολογικού υλικού έχει ονομαστεί ψηφιακή λαογραφία (e-folklore). Η ψηφιακή λαογραφία είναι λοιπόν ο κλάδος της επιστήμης που αξιοποιεί μεν τα νέα δεδομένα των επικοινωνιακών τεχνολογιών για να προσεγγίσει το ερευνητικό της αντικείμενο, τα αντιμετωπίζει δε αυτά ως ένα ιδιαίτερο ερευνητικό πεδίο που δεν μπορεί να μελετηθεί έξω από τις 'φυσικές' συνθήκες ύπαρξης και λειτουργίας του. Επιμέρους θεματικές ενότητες του κλάδου αυτού μπορούν, ενδεικτικά μόνο, να είναι η ύπαρξη και η θέση του λαϊκού πολιτισμού στον εικονικό κόσμο, η ατομική και η συλλογική ταυτότητα στην ψηφιακή εποχή, η συμβολή των ατόμων και των ομάδων στη διάχυση και τη διάδοση του λαϊκού πολιτισμού μέσα στον ψηφιακό κόσμο, ζητήματα ψηφιακής πολιτισμικής κληρονομιάς, διάφορες μελέτες περίπτωσης, αλλά και η δυνητικά πολλαπλή σχέση της ψηφιακής λαογραφίας με την εκπαίδευση. Ακολουθώντας τις διεθνείς εξελίξεις και συνεχίζοντας το σχετικό έργο διακεκριμένων επιστημόνων και ερευνητών, όπως οι John Dorst, Trevor Blank και οι ‘δικοί’ μας Μαρία Γκασούκα και Ευάγγελος Αυδίκος, στόχος του συλλογικού μας τόμου είναι, η ανάδειξη του σχετικά νέου αυτού κλάδου της επιστήμης του λαϊκού πολιτισμού, του καθορισμού των μεθοδολογικών του πρακτικών και προσεγγίσεων, καθώς και του προσδιορισμού του ερευνητικού του αντικειμένου.
scite is a Brooklyn-based organization that helps researchers better discover and understand research articles through Smart Citations–citations that display the context of the citation and describe whether the article provides supporting or contrasting evidence. scite is used by students and researchers from around the world and is funded in part by the National Science Foundation and the National Institute on Drug Abuse of the National Institutes of Health.
customersupport@researchsolutions.com
10624 S. Eastern Ave., Ste. A-614
Henderson, NV 89052, USA
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.
Copyright © 2024 scite LLC. All rights reserved.
Made with 💙 for researchers
Part of the Research Solutions Family.