Σκοπός της εργασίας είναι να παρουσιάσει τη διαδικασία παραγωγής λογισμικού Πλήρως Εμβυθισμένης Εικονικής Πραγματικότητας (ΠΕΕΠ) για τη μουσειακή εκπαίδευση στην Αρχαία Ελληνική τεχνολογία. Το λογισμικό αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί ως καινοτόμο ψηφιακό εργαλείο είτε σε κάποιον μουσειακό χώρο, είτε να ενταχθεί στα πλαίσια εξ΄ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η κατασκευή του λογισμικού έγινε σε τέσσερα στάδια χρησιμοποιώντας τα λογισμικά Blender, Visual Studio Code και Unity. Στο στάδιο της σχεδίασης, κατασκευάστηκαν τα απαραίτητα τρισδιάστατα μοντέλα βάσει ιστορικών πηγών αλλά και φυσικών αναπαραστάσεων των εφευρέσεων σε μουσεία. Ακολούθησε το στάδιο της εκτέλεσης, κατά το οποίο ορίστηκαν τα animation και συγγράφηκαν scripts στην αντικειμενοστεφή γλώσσα προγραμματισμού C#. Στο τελικό στάδιο, πραγματοποιήθηκαν δοκιμές οι οποίες οδήγησαν στον επανασχεδιασμό και επαναπρογραμματισμό κάποιων στοιχείων του λογισμικού. Επίσης, προστέθηκαν το γνωστικό υλικό με τη μορφή γραπτών πληροφοριακών στοιχείων και αφήγησης. Πέρα από την εκπαιδευτική του χρήση, το λογισμικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην διενέργεια εκπαιδευτικής έρευνας σε τεχνολογίες αιχμής.

Κοινό τόπο στις διεθνείς λαογραφικές σπουδές αποτελεί πια το γεγονός ότι η τεχνολογική εξέλιξη δεν συνιστά παράγοντα απομάκρυνσης του ανθρώπου από τις καταβολές του· αντίθετα, τόσο αυτή όσο και η ζώσα παράδοση, προσαρμόζονται ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες των ανθρώπων για έκφραση και επικοινωνία, όπως αυτές διαμορφώνονται στο εκάστοτε ιστορικό πλαίσιο. Ο λαϊκός πολιτισμός εξελίσσεται, προσαρμόζεται και ενσωματώνει τα νέα δεδομένα της κάθε εποχής. Το αντικείμενο της λαογραφίας εξακολουθεί να διευρύνεται, αναγνωρίζοντας πλέον τη συμβολή του διαδικτύου στη δημιουργία νέων μορφών λαϊκού πολιτισμού, αλλά και την αποτελεσματικότητά του στη διάσωση και διάδοση πολλών από τις παραδοσιακές μορφές του. Η σχέση τεχνολογίας και λαϊκού πολιτισμού δεν είναι επομένως ανταγωνιστική, αφού η τεχνολογία κάθε εποχής εμπεριέχεται στον λαϊκό της πολιτισμό. Η επιστήμη του λαϊκού πολιτισμού, η λαογραφία, όπως και άλλες ανθρωπολογικές επιστήμες, έχει προ πολλού διαγνώσει τη σταδιακή διαδικασία της αποδοχής και ένταξης των τεχνολογικών επιτευγμάτων του ανθρώπου στον καθημερινό του βίο, αλλά και την αποτύπωση της συμπόρευσης αυτής στις κάθε λογής σκέψεις, εκφράσεις και δημιουργήματα του λαϊκού ανθρώπου.Ο ψηφιακός, εικονικός εν πρώτοις, κόσμος, αλλά και η ηλεκτρονική επικοινωνία ευρύτερα, πρέπει να προσεγγίζεται από τους σύγχρονους ερευνητές και ως πεδίο πολιτισμού, όχι απλώς ως επαναστατική τεχνολογία. Η έλευση της νέας χιλιετίας έφερε νέα δεδομένα στο χώρο του λαϊκού πολιτισμού· πέρα από τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης ή οικουμενοποίησης, αναλόγως με την οπτική του καθενός, οι νέες δυνατότητες που δίνει πλέον το διαδίκτυο, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σηματοδότησαν μια νέα εποχή τόσο για την ανθρώπινη επικοινωνία και ανταλλαγή πληροφοριών όσο και για τις επιστήμες που τις μελετούν. Αν και η αρχική προσέγγιση στα νέα τεχνολογικά δεδομένα υπήρξε μάλλον εργαλειακή, καθώς τα οφέλη τους ήταν ιδιαίτερα εμφανή, συγκρινόμενα με το παρελθόν (π.χ. ως προς την αποθήκευση και την ταξινόμηση του υλικού), γρήγορα διαφάνηκε και η επίδραση που το νέο, εικονικό, περιβάλλον επέφερε, όχι μόνο στη διαδικασία διάχυσης, μετάδοσης και επεξεργασίας φαινομένων του λαϊκού πολιτισμού, αλλά και στη δυνατότητα δημιουργίας νέων μορφών, οι οποίες ως μοναδικό βιότοπο δεν είχαν άλλον από εκείνον του ψηφιακού κόσμου. Συνεπακόλουθα, σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο προστέθηκε ο προσδιορισμός του «ψηφιακού», «ηλεκτρονικού», «εικονικού» ώστε να προσδιορίσει τους κλάδους των επιστημών που αξιοποιούσαν τα νέα επικοινωνιακά μέσα και δεδομένα προκειμένου να μελετήσουν αποτελεσματικότερα τα ερευνητικά τους αντικείμενα. Στην περίπτωση της λαογραφίας, επιστήμης που ανέκαθεν μελετούσε το οικείο, η προσέγγιση αυτή οφείλει να λάβει υπόψη ότι το -σαφώς πολιτισμικό- υλικό που κυκλοφορεί στον εικονικό κόσμο αποτελεί και το ίδιο αντικείμενο ενδελεχούς εξέτασης και, μάλιστα, με όρους που εξετάζουν το υλικό αυτό per se, ακριβώς κάτω από τις συνθήκες μέσα στις οποίες διαμορφώνεται και εξελίσσεται.Με ποιον τρόπο όμως προσεγγίζεται μεθοδολογικά το νέο περιβάλλον του διαδικτύου; Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα εργαλεία είναι κοινά, προσαρμοσμένα μόνο στις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε πεδίου. Έτσι για τη μελέτη διαδικτυακών κοινοτήτων εφαρμόζεται η «επιτόπια εθνογραφική έρευνα», η οποία αποδίδεται με τον όρο «ψηφιακή εθνογραφία», ενώ η μέθοδος προσέγγισης του λαογραφικού πραγματολογικού υλικού έχει ονομαστεί ψηφιακή λαογραφία (e-folklore). Η ψηφιακή λαογραφία είναι λοιπόν ο κλάδος της επιστήμης που αξιοποιεί μεν τα νέα δεδομένα των επικοινωνιακών τεχνολογιών για να προσεγγίσει το ερευνητικό της αντικείμενο, τα αντιμετωπίζει δε αυτά ως ένα ιδιαίτερο ερευνητικό πεδίο που δεν μπορεί να μελετηθεί έξω από τις 'φυσικές' συνθήκες ύπαρξης και λειτουργίας του. Επιμέρους θεματικές ενότητες του κλάδου αυτού μπορούν, ενδεικτικά μόνο, να είναι η ύπαρξη και η θέση του λαϊκού πολιτισμού στον εικονικό κόσμο, η ατομική και η συλλογική ταυτότητα στην ψηφιακή εποχή, η συμβολή των ατόμων και των ομάδων στη διάχυση και τη διάδοση του λαϊκού πολιτισμού μέσα στον ψηφιακό κόσμο, ζητήματα ψηφιακής πολιτισμικής κληρονομιάς, διάφορες μελέτες περίπτωσης, αλλά και η δυνητικά πολλαπλή σχέση της ψηφιακής λαογραφίας με την εκπαίδευση. Ακολουθώντας τις διεθνείς εξελίξεις και συνεχίζοντας το σχετικό έργο διακεκριμένων επιστημόνων και ερευνητών, όπως οι John Dorst, Trevor Blank και οι ‘δικοί’ μας Μαρία Γκασούκα και Ευάγγελος Αυδίκος, στόχος του συλλογικού μας τόμου είναι, η ανάδειξη του σχετικά νέου αυτού κλάδου της επιστήμης του λαϊκού πολιτισμού, του καθορισμού των μεθοδολογικών του πρακτικών και προσεγγίσεων, καθώς και του προσδιορισμού του ερευνητικού του αντικειμένου.

Σκοπός της παρούσας εργασίας, η οποία αποτελεί μια προέρευνα, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ερευνητικής προσπάθειας, είναι να διερευνήσει τη συμβολή των μη επανδρωμένων ιπτάμενων οχημάτων (drones) στη βελτίωση των επιδόσεων των μαθητών στο μάθημα της Γλώσσας και των Μαθηματικών της Ε΄ τάξης του δημοτικού σχολείου. Για τη διεξαγωγή της έρευνας σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν δύο εκπαιδευτικές παρεμβάσεις σε δύο ομάδες μαθητών, πειραματική και ελέγχου και συνολικά συμμετείχαν 40 μαθητές. Η παρέμβαση υλοποιήθηκε σε δημοτικό σχολείο της Ρόδου τον Οκτώβριο του 2016. Από τα αποτελέσματα της έρευνας προκύπτει, ότι οι μαθητές της πειραματικής ομάδας πετυχαίνουν υψηλότερες βαθμολογίες και η διατηρησιμότητα των γνώσεών τους είναι μεγαλύτερη όταν χρησιμοποιούνται drones στο πλαίσιο της διδασκαλίας των Μαθηματικών, συγκριτικά με τους μαθητές που διδάσκονται με το συμβατικό τρόπο, χωρίς, όμως, να ισχύει το ίδιο και για το μάθημα της Γλώσσας. Επιπρόσθετα, προκύπτει η διαμόρφωση θετικών στάσεων και αντιλήψεων των μαθητών απέναντι στα drones.

Περίληψη Η εργασία αφορά τη χρήση εφαρμογής για ταμπλέτες για τη διδασκαλία των συστημάτων του ανθρώπινου οργανισμού. Σκοπός ήταν να διερευνηθεί κατά πόσο μια εφαρμογή με τρισδιάστατες απεικονίσεις και στοιχεία επαυξημένης πραγματικότητας μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση από τους μαθητές του τρόπου λειτουργίας του αναπνευστικού και κυκλοφορικού συστήματος και του τρόπου με τον οποίο αυτά συνεργάζονται. Για το σκοπό αυτό, οργανώθηκαν δύο ομάδες μαθητών της Στ' Δημοτικού, οι οποίοι διδάχθηκαν το ίδιο αντικείμενο με δύο διαφορετικούς τρόπους διδασκαλίας. Στην πρώτη ομάδα εφαρμόστηκε ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, η οποία ενισχύθηκε, σε κάποιο βαθμό, τεχνολογικά, ενώ η δεύτερη ομάδα χρησιμοποίησε αποκλειστικά και μόνο ταμπλέτες. Οι διδακτικές παρεμβάσεις διήρκησαν η κάθε μία τέσσερα διδακτικά δίωρα. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 50 μαθητές. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση φύλλων αξιολόγησης και ερωτηματολογίου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ομάδα που χρησιμοποίησε τις ταμπλέτες είχε καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με την άλλη ομάδα. Η έρευνα ανέδειξε τη θετική επίδραση που είχαν οι ταμπλέτες στις επιδόσεις των μαθητών, ενώ φάνηκε και η θετική στάση των μαθητών απέναντι στη χρήση τους στη διδασκαλία. AbstractThis study involves the use of a mobile application for teaching facts about the human body systems. The purpose was to examine whether an application that uses 3D models and augmented reality elements, can help students to better understand the functions of the respiratory and circulatory system, and the way these two systems collaborate with each other. In order to examine the above, two groups of 6th-grade students were formed and they were taught using two different teaching methods.

Η εργασία παρουσιάζει τα αποτελέσματα από πιλοτικό πρόγραμμα στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν tablets και μικρο-εφαρμογές με στοιχεία επαυξημένης πραγματικότητα για τη διδασκαλία της θρέψης των φυτών σε μαθητές της Στ΄ τάξης του δημοτικού. Η διάρκεια του προγράμματος ήταν τέσσερα διδακτικά δίωρα και το δείγμα ήταν 60 μαθητές χωρισμένων σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ομάδα διδάχθηκε συμβατικά. Η διδασκαλία στη δεύτερη και τρίτη ομάδα στηρίχθηκε στο μοντέλο των Driver και Oldham, με τη διαφορά ότι στη μία χρησιμοποιήθηκε έντυπο υλικό ενώ στην άλλη χρησιμοποιήθηκαν τα tablets. Η συλλογή των δεδομένων έγινε μέσα από φύλλα αξιολόγησης. Επιπλέον, στην ομάδα που διδάχθηκε μέσω tablets, χορηγήθηκε ερωτηματολόγιο για την καταγραφή των απόψεων των μαθητών. Τα αποτελέσματα της έρευνας δεν έδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις τρεις ομάδες όσον αφορά τις επιδόσεις τους. Παρόλα αυτά, μέσα από το ερωτηματολόγιο, φάνηκε η θετική στάση των μαθητών απέναντι στη χρήση των tablets και τα αυξημένα κίνητρά τους για μάθηση, αναδεικνύοντας την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση μεθόδων ένταξής τους στο σχολείο.