Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να διερευνηθούν τα προβλήματα/δυσκολίες συμπεριφοράς και συναισθήματος του παιδιού νηπιακής ηλικίας, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των γονέων, και η αντιλαμβανόμενη από το παιδί γονεϊκή αποδοχή και απόρριψη, αλλά και η σύνδεσή τους με την ύπαρξη ή μη οικογενειακής κρίσης (ανεργία, διαζύγιο/διάσταση, μετακίνηση). Το δείγμα αποτελείται από 550 οικογένειες, οπότε περιλαμβάνει 550 παιδιά νηπιακής ηλικίας (Μ=4,91 έτη), από τα οποία περίπου τα μισά είναι αγόρια (48,9%) και τα μισά κορίτσια (51,1%). Επίσης, περιλαμβάνει 916 γονείς, από τους οποίους οι περισσότερες είναι μητέρες (57,3%), με μέσο όρο ηλικίας 36,70 έτη, και οι υπόλοιπο πατέρες (42,7%), με μέσο όρο ηλικίας 40,43 έτη. Όσον αφορά την οικογενειακή κρίση, οι οικογένειες με ανεργία αποτελούν το 25,3%, οι οικογένειες με διαζύγιο/διάσταση γονέων αποτελούν το 12,9% και οι οικογένειες με μετακίνηση και απουσία του ενός γονέα για μεγάλα χρονικά διαστήματα αποτελούν το 11,5%. Στο σύνολο του δείγματος της παρούσας έρευνας, το 50,4% είναι οικογένειες χωρίς κρίση και το 49,6% οικογένειες με κρίση. Στα παιδιά χορηγήθηκε το Ερωτηματολόγιο Γονεϊκής Αποδοχής-Απόρριψης στην Προσχολική Ηλικία (ECPARQ) για τη μητέρα και τον πατέρα, ενώ στους γονείς χορηγήθηκε η Λίστα Ελέγχου Παιδικής Συμπεριφορές για ηλικίες 1½-5 ετών (ΛΕΠΣ). Τα ευρήματα της παρούσας διατριβής υποδεικνύουν ότι: (α) τα αγόρια εμφανίζουν υψηλότερες τιμές σε ορισμένες κλίμακες προβλημάτων συμπεριφοράς, (β) οι μητέρες γίνονται αντιληπτές ως περισσότερο στοργικές και παράλληλα περισσότερο εχθρικές, (γ) τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με κρίση εμφανίζουν υψηλότερες τιμές σε εσωτερικευμένα προβλήματα συμπεριφοράς, (δ) οι γονείς που προέρχονται από οικογένειες με κρίση γίνονται αντιληπτοί ως περισσότερο αδιάφοροι και εχθρικοί, ενώ οι πατέρες και ως λιγότερο στοργικοί, (ε) τα παιδιά οικογενειών με διαζύγιο/διάσταση έχουν τα υψηλότερα ποσοστά κατάταξης στο κλινικό φάσμα των κλιμάκων συνδρόμων της ΛΕΠΣ, (στ) σε οικογένειες με ανεργία οι μητέρες γίνονται αντιληπτές ως περισσότερο εχθρικές, ενώ σε οικογένειες με διαζύγιο/διάσταση οι πατέρες γίνονται αντιληπτοί ως περισσότερο αδιάφοροι και εχθρικοί και λιγότερο στοργικοί, (ζ) όσο υψηλότερα επίπεδα μητρικής και πατρικής ζεστασιάς βιώνουν τα παιδιά, τόσο λιγότερο συχνά τείνουν να εκδηλώνουν δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς και συναισθήματος, ενώ όσο υψηλότερα επίπεδα μητρικής και πατρικής αδιαφορίας ή εχθρότητας/ απόρριψης βιώνουν τα παιδιά, τόσο πιο συχνά τείνουν να εκδηλώνουν δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς και συναισθήματος, (η) τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με διαζύγιο/διάσταση και παράλληλα κατατάσσονται από τους γονείς στο κλινικό φάσμα των κλιμάκων συνδρόμων της ΛΕΠΣ τείνουν να βιώνουν τα χαμηλότερα επίπεδα μητρικής και πατρικής ζεστασιάς και τα υψηλότερα επίπεδα μητρικής και πατρικής αδιαφορίας και εχθρότητας/απόρριψης.

Η παρούσα έρευνα διενεργήθηκε με σκοπό τη διερεύνηση των αναπαραστάσεων παιδιών ηλικίας 4 ως 6,5 ετών για την οικογένειά τους μέσα από τα σχέδιά τους. Το δείγμα περιλάμβανε είκοσι σχέδια οικογένειας δέκα παιδιών (πέντε πυρηνικών και πέντε εκτεταμένων οικογενειών). Χορηγήθηκαν δύο είδη σχεδίων σε κάθε παιδί: το στατικό σχέδιο οικογένειας του Corman και το κινητικό σχέδιο οικογένειας των Burns & Kauffman. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα στατικά σχέδια των παιδιών του δείγματος παρουσιάζουν την πραγματική οικογένεια σε ποσοστό 30%, την ιδανική οικογένεια σε ποσοστό 30% (σχεδιάζοντας κάποια πρόσωπα της πραγματικής οικογένειας και παραλείποντας άλλα) και φανταστικές οικογένειες (ζωομορφικές ή δέντρων) σε ποσοστό 40%. Όσον αφορά στο μέγεθος των μορφών, η μητέρα είναι η μεγαλύτερη μορφή στο 30% των σχεδίων, ενώ ο πατέρας στο 45% των σχεδίων. Αυτό αποτυπώνει είτε την ενισχυμένη σχέση με τον πατέρα για τους σχεδιαστές, είτε τη λειτουργία του πατέρα ως πρότυπο. Η επικοινωνία και αλληλεπίδραση με τον πατέρα, επιβεβαιώνεται και από τη θέση που επέλεξαν οι σχεδιαστές να τοποθετήσουν τον εαυτό τους. Πιο συγκεκριμένα, μόνο ένα 10% από τους σχεδιαστές του δείγματος επέλεξε να σχεδιάσει τον εαυτό του κοντά στη μητέρα στα κινητικά σχέδια, ενώ ένα 30% κοντά στον πατέρα. Μεγάλη διαφορά υπάρχει σε αυτό το ποσοστό όσον αφορά στα στατικά σχέδια των παιδιών, στα οποία σχεδίασαν τον εαυτό τους κοντά στη μητέρα στο 80%, αναδεικνύοντας τη συναισθηματική εγγύτητα μαζί της και κοντά στον πατέρα στο 40%. Αυτό ίσως να οφείλεται στο σύγχρονο τρόπο ζωής και την αλλαγή των ρόλων στα σύγχρονα οικογενειακά συστήματα, όπου η μητέρα εργάζεται και ο πατέρας πολλές φορές αναλαμβάνει ρόλους που παραδοσιακά αναλάμβανε η μητέρα.

No abstract