Bi̇st Sürdürülebi̇li̇rli̇k Endeksi̇ndeki̇ İşletmeleri̇n Sosyal Sorumluluk Ve Çevre Muhasebesi̇ İli̇şki̇si̇ Açisindan İncelenmesi̇: Bi̇r İçeri̇k Anali̇zi̇

Abstract

Gelecek kuşaklara daha iyi yaşanılabilir bir dünya bırakmak her bireyin olduğu gibi işletmelerin de üzerine düşen bir görevdir. Bu görev sosyal sorumluluk anlayışının bir gereğidir. Günümüzde işletmeler maksimum kara odaklandıklarından sosyal sorumluluklarını yerine getirme konusunda çelişkiye düşebilmektedir. Amaç, sadece maksimum kar elde etmek olmamalı, aynı zamanda çevrenin sürdürülebilirliğine katkı sağlamak olmalıdır. İşletmelerin finansal tablolarına baktığımızda çevre adına bir maliyet unsuruna çok az rastlanmaktadır. Çevre muhasebesi sisteminin uygulanması bu boşluğu dolduracaktır. Ve böylece işletmelerin çevreye yaptıkları yatırım maliyetleri finansal tablolarında yer almış olacaktır. Gelişmiş ülkelerde, örneğin Japonya ve İsveç’te çevre maliyetleri işletmelerin finansal tablolarında açıkça görülebilir. Bu çalışmada BİST Sürdürülebilirlik Endeksinde yer alan 63 işletmenin, sürdürülebilirlik, sosyal sorumluluk ve çevre faaliyetleri incelenmiştir. Ayrıca şirketlerin çevre maliyetlerini finansal tablolarında nasıl gösterdikleri incelenerek çevre muhasebesini uygulayıp uygulamadıkları değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda işletmelerin çevre muhasebesini uygulamadıkları, finansal raporlarında ve sürdürülebilirlik raporlarında çevre ile ilgili sayısal bilgilerden ziyade genel bilgilerin yer aldığı tespit edilmiştir.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Çalişmalari Benzer Temalar Üzeri̇ne Mi̇ Yoğunlaşmaktadir? Bi̇st 100 Şi̇rketleri̇ Üzeri̇ne Bi̇r Araştirma

“…BİST Sürdürülebilirlik Endeksinde yer alan şirketlerin KSS çalışmaları kapsamında ağırlıklı olarak sosyal ve kültürel faaliyetler kategorisindeki çalışmalara yer verdikleri gözlemlenmiştir. Süklüm ve Hiçyorulmaz (2019), çalışmalarında BİST Sürdürülebilirlik Endeksinde bulunan işletmelerin sosyal sorumluluk, çevre ve sürdürülebilirlik faaliyetlerini incelemişlerdir. Ayrıca, işletmelerin sosyal sorumluluk açısından çevresel duyarlılıklarının seviyelerini tespit etmeye çalışmışlardır.…”

Sürdürülebi̇li̇rli̇k Muhasebesi̇ni̇n Teori̇k Açidan İncelenmesi̇

“…Bu durumda sosyal sorumluluk, sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma, işletmeler için önem arz etmektedir (Gray, 1994, s.17). Dünya'da sürdürülebililirlik konusuna önem verilmesine yol açan önemli gelişmelere bakıldığında "British Petroleum" ve "Volkswagen şirketi" ile ilgili yaşanan olaylar örnek olarak verilebilmektedir (Süklüm ve Hiçyorulmaz, 2019, s.1807. 2010 yılının Nisan ayında British Petroleum'a (BP) ait bir açık deniz petrol platformunda meydana gelen patlama sonucunda çalışan işçiler hayatını kaybetmiş, onbinlerce varil ham petrolün Meksika Körfezi'ne yayılmasıyla uzun bir süre sızıntı yaşanmış ve bu nedenle işletme çok ciddi tazminat ödemiştir (Süklüm ve Hiçyorulmaz, 2019, s.1807.…”

“…Öyle ki bu raporlamalar sayesinde işletmeler, faaliyetlerinin çevresel, sosyal ve ekonomik etkilerini, bir bütün halinde bilgi kullanıcılarına iletebilmektedir (Gümrah ve Büyükipekçi, 2019, s.307). Örneğin, Japonya'da faaliyetlerini sürdüren bazı işletmeler çevreye ve topluma duyarlı olmalarının kendilerine kâr olarak döndüğünü kabul etmekte ve sürdürülebilirliğe oldukça önem vermektedirler (Süklüm ve Hiçyorulmaz, 2019, s.1808. Zira işletmelerin sürdürülebilirliğe önem vermeleri, daha çok satış yapmalarını sağlamakta ve böylelikle işletmeler bir yandan sosyal sorumluluklarını yerine getirirken bir yandan da kârlılıklarını arttırabilmektedirler (Süklüm ve Hiçyorulmaz, 2019, s.1808.…”

“…Dünya'da sürdürülebililirlik konusuna önem verilmesine yol açan önemli gelişmelere bakıldığında "British Petroleum" ve "Volkswagen şirketi" ile ilgili yaşanan olaylar örnek olarak verilebilmektedir (Süklüm ve Hiçyorulmaz, 2019, s.1807. 2010 yılının Nisan ayında British Petroleum'a (BP) ait bir açık deniz petrol platformunda meydana gelen patlama sonucunda çalışan işçiler hayatını kaybetmiş, onbinlerce varil ham petrolün Meksika Körfezi'ne yayılmasıyla uzun bir süre sızıntı yaşanmış ve bu nedenle işletme çok ciddi tazminat ödemiştir (Süklüm ve Hiçyorulmaz, 2019, s.1807. 2015 yılında ise bir Alman otomotiv markası olan Volkswagen şirketinin binlerce aracın dizel motorlarında kullandığı yazılımın hava kirliliğe neden olması, ABD'de emisyon değerleri manipüle edilen 2 litre motor hacmine sahip yaklaşık 500 bin aracı geri almasına ve araç sahiplerine yüklü miktarda tazminat ödemesine yol açmıştır (Süklüm ve Hiçyorulmaz, 2019, s.1807.…”

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Bağlamında Kurumsal Sosyal Sorumluluk Uygulamaları: Türkiye’de Mevcut Durum ve Eğilimler

“…Literatürde işletmelerin KSS faaliyetlerine ilişkin raporlarının ele alındığı çalışmalar bulunmaktadır (Idowu ve Towler, 2004;Sert 2012;Suher 2010;Tate vd., 2010;Holcomb vd., 2007;Çetin vd., 2015;Altuntaş ve Türker, 2012). Bunun yanında, gelişen bir pazar olan Türkiye'de bulunan işletmelerin KSS uygulamalarının nasıl bir seyir izlediği yönündeki çalışmalar (Suher, 2010;Pusak, 2014;Soysal 2018, Demirel, 2018Süklüm ve Hiçyorulmaz, 2019;Aytar, 2019;Macit, 2020) ise sınırlı sayıdadır. Ancak Türkiye'deki KSS uygulamalarının pazarlama ve kurumsal sosyal girişim (Kotler vd., 2012) bağlamında ele alan çalışmaya rastlanamamıştır.…”