W każdym roku notuje się wzrastającą liczbę przypadków raka pęcherza moczowego (UBC). Analiza globalna z 2009 roku wykazała 2,7 mln zdiagnozowanych pacjentów. Ze względu na rosnące wskaźniki zachorowań oraz wysokie koszty leczenia bardzo ważne wydaje się być zidentyfikowanie czynników ryzyka rozwoju UBC oraz zastosowanie procedur prewencyjnych wśród osób narażonych. Do czynników środowiskowych mających najsilniejszy oraz udowodniony wpływ na rozwój UBC należą: palenie tytoniu, aminy aromatyczne, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, nitrozoaminy, związki arsenu i kadmu oraz niektóre leki. Badania eksperymentalne wskazują na kancerogenne działanie niektórych pestycydów z grupy karbaminianów oraz pochodnych chloroorganiczych w obrębie nabłonka urotelialnego. Ważną rolę przypisuje się także procesom zapalnym, towarzyszącym zakażeniom Schistosoma haematobium, ekspozycji na promieniowanie jonizujące oraz terapię immunosupresyjną. Natomiast w odniesieniu do palenia biernego, produktów chlorowania wody, ekspozycji na chlorowcowęglowodory, azotyny oraz azotany konieczne są dalsze badania w celu jednoznacznego określenia ich roli w rozwoju UBC. W raku pęcherza związek między ekspozycją środowiskową a zapadalnością jest wyraźniejszy niż w innych nowotworach. Najważniejszym czynnikiem sprawczym wydają się być interakcje czynników środowiskowych z genetyczną wrażliwością. Wskazują na to m.in. badania genotypu GST, NAT oraz innych enzymów detoksykacyjnych. Predyspozycje genetyczne odgrywają zatem ważną rolę i strategia prewencji powinna uwzględnić także wyłonienie grup wrażliwych. W pracy przedstawiono aktualny stan wiedzy dotyczący wpływu środowiskowych czynników chemicznych na rozwój raka pęcherza moczowego. The influence of environmental risk factors on the development of bladder cancer Every year the number of bladder cancer (UBC) cases is increasing. Global Analysis in 2009 registered 2.7 million diagnosed patients. Due to rising rates of morbidity and high costs of treatment, it is very important to identify risk factors for UBC and prevent at risk persons from further exposure. Environmental factors that have the proven strongest impact on the development of UBC include: smoking, aromatic amines, polycyclic aromatic hydrocarbons, nitrosamines, arsenic and cadmium. Experimental studies indicate carcinogenic effects of some urea-derived pesticides and organochloride pesticides on the uroepithelium. An important role is also played by inflammation, Schistosoma haematobium infections, exposure to ionizing radiation and immunosuppressive therapy. However, when exposure to secondhand smoking is considered, water disinfection byproducts, halogenated hydrocarbons, nitrites and nitrates, further studies are needed in order to clarify their role in the development of UBC. The relationship between environmental exposure and the morbidity rate is more pronounced in bladder cancer than in other cancers. Interaction between environmental factors and genetic susceptibility seems to be the most important risk factor. This was pr...