Dług samorządu – bodziec czy bariera absorpcji środków europejskich?

Abstract

Zadłużenie, a więc najogólniej rzecz biorąc, zobowiązania podlegające zwrotowi, nierzadko w doniesieniach medialnych traktowane jest jako pojęcie o pejoratywnej konotacji i negatywny aspekt funkcjonowania samorządów, zarówno regionalnych, jak i lokalnych, to jednak ze względu na przeznaczenie, przede wszystkim na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych, w literaturze z zakresu prawa finansowego oraz ekonomii jest przedstawiane w zdecydowanie lepszym świetle. Jego występowanie w gospodarce finansowej jednostek samorządu terytorialnego (JST) nie stanowi przejawu nieprawidłowości występujących w procesie gospodarowania, a jest wręcz wyrazem prorozwojowej polityki władz lokalnych oraz regionalnych. Ograniczone zasoby finansowe samorządu spowodowały, że realizacja inwestycji, będących niezwykle ważnym stymulatorem rozwoju lokalnego, wymaga sięgania po zwrotne źródła finansowania. Obowiązujące regulacje prawne oraz możliwości pozyskiwania środków z funduszy Unii Europejskiej (UE) spowodowały, że dynamicznie rosnący w ostatnich latach dług JST służył przede wszystkim realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych, które przynajmniej w zamierzeniach mają służyć rozwojowi wspólnot lokalnych. Włączenie Polski w struktury zjednoczonej Europy spowodowało, że to właśnie samorządy stały się największym inwestorem publicznym, przyczyniając się tym samym do rozwoju nie tylko poszczególnych regionów, ale również całej gospodarki krajowej. Realizacja poszczególnych przedsięwzięć inwestycyjnych budzi czasem zastrzeżenia i obawy, niemniej z samego założenia mają one służyć zarówno rozwojowi danych samorządów, jak również poprawie jakości życia ich mieszkańców. Mając na względzie te argumenty, zawarty w literaturze przedmiotu pozytywny obraz zadłużenia samorządowego jest uzasadniony. Istnieje jednak dość pokaźna luka w zakresie analizy aspektów negatywnych, jakie bez wątpienia występują.

Funds of Local Government Units in Regional Operational Programmes 2007-2013 and 2014-2020

“…Również obszary wsparcia przewidziane w RPO będą miały wpływ na poziom uczestnictwa JST. Należy zaznaczyć jednak, że pozyskanie jak największej ilości środków pomocowych nie powinno być celem samym w sobie, a wynikać z faktycznych potrzeb i możliwości danej jednostki (Jurewicz, 2016). Patrząc na główne źródło finansowania projektów realizowanych w ramach RPO jakim są fundusze europejskie nie można zapominać o wkładzie krajowym, którego większą część stanowi jednak wkład własny realizatorów projektów.…”

“…The support provided for the ROP influences the amount of the self-governance participation. However, it should be noted that obtaining the maximum financial aid should not be a goal in itself, but rather result from the current needs and capabilities of a given unit (Jurewicz, 2016). Having in mind the main source of financing of the projects implemented under the ROP, i.e.…”