Εισαγωγή: Η περιγεννητική περίοδος συνιστά μια άκρως ευαίσθητη περίοδο στη ζωή της γυναίκας, η οποία κατά τη διάρκεια της κατακλύζεται από έντονα συναισθήματα και μεταπτώσεις διάθεσης, που οδηγούν σε αρκετές περιπτώσεις στην εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης με σοβαρές επιπτώσεις. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες συνυπάρχουν έτεροι παράγοντες πίεσης αυξάνεται η πιθανότητα εκδήλωσης καταθλιπτικών συναισθημάτων περιγεννητικά. Οι καπνιστικές συνήθειες των γυναικών κατά την κύηση έχουν ενοχοποιηθεί για μια πληθώρα βλαπτικών επιδράσεων που αφορούν τόσο την εξέλιξη της, όσο και την υγεία του κυοφορούμενου εμβρύου. Παρότι ένα ποσοστό εγκύων επιχειρεί τη διακοπή του καπνίσματος κατά τη διάρκεια της κύησης, σε μια προσπάθεια προστασίας της πορείας αυτής, ένα εξίσου σημαντικό ποσοστό αδυνατεί να το κατορθώσει, συνεχίζοντας το κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη. Επιπρόσθετα, παρά την επιτυχή διακοπή του καπνίσματος κατά την διάρκεια της κυοφορίας, αυξημένο καταγράφεται το ποσοστό υποτροπής των γυναικών και επανέναρξης του καπνίσματος μετά τον τοκετό. Η συσχέτιση των καπνιστικών συνηθειών των γυναικών κατά την κύηση και της εκδήλωσης καταθλιπτικών συναισθημάτων κατά την προγεννητική και επιλόχεια περίοδο κρίνεται ενδιαφέρουσα, ενώ εξίσου σημαντική αναδεικνύεται η καταγραφή των ποσοστών επανέναρξης του καπνίσματος μεταγεννητικά. Σκοπός: Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να προσδιορίσει τις καπνιστικές συνήθειες των γυναικών κατά τη διάρκεια της κύησης, αποσαφηνίζοντας τη συσχέτιση αυτών με την εκδήλωση περιγεννητικής κατάθλιψης. Στο πεδίο αυτό συνυπολογίσθηκε η επιρροή έτερων παραγόντων άγχους που αφορούν την καθημερινή ζωή των γυναικών κατά την περιγεννητική περίοδο. Παράλληλα, επιχειρείται ο εντοπισμός των ποσοστών υποτροπής των γυναικών, οι οποίες διέκοψαν επιτυχώς το κάπνισμα κατά την κύηση, στις πρότερες καπνιστικές τους συνήθειες μετά τον τοκετό. Μεθοδολογία: Κατά την ερευνητική προσέγγιση επιλέχθηκαν να συμμετέχουν γυναίκες οι οποίες παρακολουθήθηκαν κατά τη διάρκεια της κύησης αλλά και μεταγεννητικά στο Τμήμα Μαιευτικής – Γυναικολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας, καθώς και εντός 2 ιδιωτικών μαιευτικών κλινικών του Νομού Λάρισας. Η συλλογή των δεδομένων αναφορικά με την εκδήλωση περιγεννητικής κατάθλιψης βασίσθηκε στη χρήση της κλίμακας Edinburg Postnatal Depression Scale (EPDS), σταθμισμένης και μεταφρασμένης στα ελληνικά, η οποία επισυνάφθηκε σε ερωτηματολόγια τα οποία συμπληρώθηκαν από τις συμμετέχουσες κατά την 12η εβδομάδα κύησης, την 30η εβδομάδα κύησης και την περίοδο της λοχείας, και τα οποία περιέκλειαν ερωτήματα αναφορικά με την καθημερινότητα και τις καπνιστικές συνήθειες αυτών. Πληροφορίες αναφορικά με τον τοκετό και τα χαρακτηριστικά του νεογνού συγκεντρώθηκαν μέσω κατάλληλα σχεδιασμένου ερωτηματολογίου το οποίο συμπληρώθηκε από τον επιβλέποντα του τοκετού ιατρό. Οι πιθανές συσχετίσεις μεταξύ των καπνιστικών συμπεριφορών, των κοινωνικο-δημογραφικών μεταβλητών και των συμπτωμάτων περιγεννητικής κατάθλιψης εξετάσθηκαν με τη χρήση στατιστικής ανάλυσης x2 test καθώς και binary logistic regression. Η προσέγγιση επανελέγχου υλοποιήθηκε τουλάχιστον 2 έτη μετά τον τοκετό, προκειμένου να καταγραφεί το ποσοστό των γυναικών που επέστρεψαν στις πρότερες καπνιστικές τους συνήθειες παρά την αρχική επιτυχή διακοπή του καπνίσματος κατά την κύηση ελέγχου. Αποτελέσματα: Συνολικά 206 γυναίκες μετείχαν στην παρούσα μελέτη. Με βάση τα αποτελέσματα του στατιστικού τεστ x2 προέκυψε ότι η εκδήλωση προγεννητικής κατάθλιψης επηρεάζεται σημαντικά από την ηλικία των γυναικών (p=0.026), τον αριθμό των ήδη υπάρχοντων παιδιών (p=0.01) και τη φροντίδα ηλικιωμένων ατόμων πριν (p=0.019) και κατά την κύηση (p=0.019). Συγχρόνως ο τρόπος σύλληψης (p=0.000), το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μέχρι τη σύλληψη στις γυναίκες που συνέλαβαν φυσιολογικά (p=0.000), οι προσπάθειες σπερματέγχυσης (p=0.012) αλλά και εξωσωματικής γονιμοποίησης (p=0.01) συνιστούν παράγοντες που εμφανίζουν στατιστικά σημαντική συσχέτιση με την εκδήλωση προγεννητικής κατάθλιψης. Επιπλέον οι καπνιστικές συνήθειες των γυναικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (p=0.001) και ο αριθμός τσιγάρων που καταναλώνονταν ανά ημέρα πριν (p=0.027) αλλά και κατά τη διάρκεια της κύησης (p=0.000) σχετίζονται σημαντικά με την παρουσία καταθλιπτικών συναισθημάτων προγεννητικά. Σε ό,τι αφορά την εκδήλωση επιλόχειας κατάθλιψης, από την ανάλυση των αποτελεσμάτων του στατιστικού τεστ x2, προέκυψε ότι η εθνικότητα (p=0.041), η κατηγοριοποίηση της ηλικίας (p=0.002), το μορφωτικό επίπεδο (p=0.019) και η γυμναστική πριν την κύηση (p=0.000) σχετίζονται στατιστικά σημαντικά, όπως επίσης και ο τρόπος σύλληψης (p=0.02), το χρονικό διάστημα των προσπαθειών μέχρι τη σύλληψη στις γυναίκες οι οποίες συνέλαβαν φυσιολογικά (p=0.000) αλλά και οι προσπάθειες σπερματέγχυσης (p=0.000) και εξωσωματικής γονιμοποίησης (p=0.04 ). Ομοίως οι καπνιστικές συνήθειες (p=0.000) και ο αριθμός των τσιγάρων ανά ημέρα τα οποία καταναλώνονταν πριν (p=0.000) αλλά και κατά την κύηση (p=0.000) παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική σχέση με την εκδήλωση επιλόχειας κατάθλιψης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του binary logistic regression, γυναίκες που κάπνιζαν πριν (B=.568; p=.026) και κατά την κύηση (B=1.238; p=.009) είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν συμπτώματα προγεννητικής κατάθλιψης. Ο αριθμός των τσιγάρων που καταναλώνονται ανά ημέρα πριν αλλά και κατά την κύηση σχετίζεται θετικά με την εκδήλωση προγεννητικής κατάθλιψης (B=1.110; p=.001 και B=1.167; p=.002 αντίστοιχα). Σε ό,τι αφορά την επιλόχειο κατάθλιψη το κάπνισμα (B=1.757; p=.005) και ο αριθμός των τσιγάρων που καταναλώνονται ανά ημέρα κατά την κύηση (B=1.402; p=.002) επηρεάζουν θετικά την εκδήλωση της. Επιπρόσθετα το κάπνισμα πριν την κύηση (B=.568; p=.025) και ο αριθμός τσιγάρων που καταναλώνονται ανά ημέρα πριν την κύηση (B=1.465; p=.025) σχετίζονται με την αδυναμία διακοπής του καπνίσματος κατά την κύηση. Αντίθετα, η γνώση της επικινδυνότητας του καπνίσματος για το κυοφορούμενο έμβρυο (B= -1.110; p=.001) και η ενημέρωση από τον επιβλέποντα ιατρό για τις πιθανές επιπτώσεις αυτού (B= -1.238; p=.009) ενισχύουν την προσπάθεια διακοπής του. Η προσέγγιση επανελέγχου αποκάλυψε ένα αυξημένο αριθμό γυναικών οι οποίες επέστρεψαν στις πρότερες καπνιστικές τους συνήθειες σε χρονικό διάστημα ενός έτους μετά τον τοκετό. Συμπεράσματα: Η εκδήλωση συμπτωμάτων περιγεννητικής κατάθλιψης σχετίζεται με τη διακοπή ή όχι του καπνίσματος κατά τη διάρκεια της κύησης, καθώς και με την υποτροπή στις πρότερες καπνιστικές συνήθειες μετά τον τοκετό. Κρίνεται αναγκαία η έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της περιγεννητικής κατάθλιψης και η υποστήριξη των γυναικών στην προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος κατά τη διάρκεια της κύησης, με κύριο μέλημα την προστασία της υγείας, τόσο της ίδιας της γυναίκας όσο και του κυοφορούμενου εμβρύου. Ομοίως σημαντική αποδεικνύεται η παροχή υποστήριξης μεταγεννητικά προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα υποτροπής και επανέναρξης του καπνίσματος