Effect of Television Advertisements on Children's Food Consumption

Abstract

Bu çalışma, reklamların çocuklarda gıda tüketim alışkanlıkları üzerine etkilerinin incelenmesi amacıyla yapılmış tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini Isparta il merkezinde yaşayan, 15 yaş altı çocuk sahibi olan, çalışmaya katılmayı kabul eden anne ve babalar oluşturmaktadır (n=464). Araştırmacılar tarafından literatür incelemesi yapılarak, iki bölüm içeren anket oluşturulmuştur. Anketin birinci bölümü sosyodemografik soruları, ikinci bölümü ise çocukların reklamlardan etkilenme düzeyini belirlemeye yönelik altı alt boyutta gruplandırılmış değerlendirme sorularını içermektedir. Anket ailelere yüz yüze görüşme yöntemi ile uygulanmıştır. Araştırmacılar tarafından bir ay boyunca prime time kuşağında televizyonda yayınlanan reklamlar listelenerek veriler elde edilmiştir. Anket ve reklam verileri tanımlayıcı istatistiklerden ortalama (x), yüzdelik (yüzde) dağılımlar kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışmamızda her bir reklam kuşağı için ortalama 15.75±9.03 adet reklam izlendiği ve izlenen reklamların %40.80'i gıda içerikli olduğu görülmüştür. Çocukların en çok etkilendiği reklamlar %84.70 oranında gıda içerikli ürünlerdir. Gıda içerikli reklamlardan çikolata şekerleme (%63.80), fast food ve paketli servis ürünlerin (%19.60) reklamları çocukları daha çok etkilemektedir. Çocukların gıda tüketim alışkanlıkları üzerine reklamların etkisini incelemek amacıyla yapmış olduğumuz çalışmamızın bulguları özellikle reklamların çocukların algıları ve gıda tüketimi üzerine etkisini göz önüne sermektedir.

Television Advertisements: The Effects of Childhood Obesity and Food Choices

“…Televizyon reklamları bir yandan sağlıksız sayılabilecek ürünlere ilgiyi artırmakta, diğe taraftan da çocuklarda fiziksel inaktiviteye neden olup obeziteye zemin hazırlamatadır (5). Bazı reklamlarda önerilen gıda ürünleri çocukların olumsuz beslenme alışkanlığı edinmelerine, dişlerde çürümelere, erken dönemde kardiyovasküler hastalıklar, diyabet ve obezite gibi sağlık sorunlarına sebep olabilmektedir (6).…”

“…Türkiye' de, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının yaptığı çalışmanın sonuçları televizyon izlenme oranının %91,9 olduğunu ve bu oranın hanehalkı içerisinde çocuklarda da benzer olabileceğini düşündürmektedir (8). Çocukların TV izleme süresi; çocuğun cinsiyeti, ebeveyn eğitim düzeyi, ailenin gelir düzeyi, anne babanın TV izleme süresi ve çocuğun ekrana bakma süresinin kısıtlanıp kısıtlanmaması gibi faktörlerden etkilenmektedir (6)(7)(8)(9). Tayvan' da 18.577 yeni doğan bebek ileriye dönük boylamsal çalışmaya dahil edilerek takip edilmiş bu bebeklerin 18 aylıkken %90' ının televizyona maruz kaldığı, %46'sının günde iki saatten fazla ve erkeklerin ise kızlardan daha fazla televizyon izlediği sonucuna ulaşılmıştır (9).…”

“…Çocukların en çok etkilendiği gıda içerikli reklamların başında çikolata/şekerleme, hazır yemek ve paketli gıda ürünleri gelmektedir (6). Bunun yanı sıra TV' de Ural ve Özmaden: Reklamların çocuklarda obezite ve besin seçimine etkisi yapılan gıda reklamlarının çoğunluğunu çocukların kendi harçlıkları ile alabilecekleri paketli ürünler oluşturmaktadır (16).…”

“…Bunun yanı sıra TV' de Ural ve Özmaden: Reklamların çocuklarda obezite ve besin seçimine etkisi yapılan gıda reklamlarının çoğunluğunu çocukların kendi harçlıkları ile alabilecekleri paketli ürünler oluşturmaktadır (16). Çocukların harçlıkları ile almayı tercih ettikleri çikolata, şekerleme, sakız, içecek, dondurma, bisküvi ve hazır yemek gibi ürünler onları yüksek oranda etkileyen gıda reklamı ürünleridir (6,16). Bu reklamlar çocuklar üzerinden ailenin tercihlerini de etkilemektedir.…”