Euskarazko erlatiboen diakroniaz: testu zaharren azterketa

Abstract

Lan honetan testu zaharretan lekukotzen diren euskarazko izen osteko erlatiboen diakronia aztertzen da. Helburu nagusia XVI.-XIX. mendeetako testuen corpus bat arakatzea eta bildutako adibideak deskribatzea izan da. Ondorioztatzen da izen osteko erlatiboa ez zela oso noizbehinka eta testu gutxitan agertzen zen bitxikeria, agerpen kopuruagatik bakarrik arreta merezi duen egitura baizik (testu askotan erlatiboen %20 baino gehiago izenaren eskuinean doaz). Hala ere, bariazio handia dago testuetan: dialektoen artean, baina baita hizkeren barruan ere. Egitura horren erabilerari eragiten dioten faktoreen artean hauek dirudite garrantzitsuenak: testu generoa eta testua originala ala itzulpena den.

Fontes Linguae Vasconum: orígenes y documentos para una Historia del Euskara

“…Solo hace falta leer el descorazonador informe de Sánchez Carrión «Txepetx» publicado en flv en 1974 sobre la situación de la filología y la lingüística vascas en aquel momento (Sánchez Carrión, 1974) para comprobar el inmenso cambio producido desde entonces tanto en personal como en resultados e investigación. No solo se han realizado ediciones críticas de obras cruciales, labor en la que han destacado B. Urgell con sus ediciones de Añíbarro (Urgell, 2001) y el Gero de Axular (Urgell, 2015) y los Refranes y sentencias de 1596 a cargo de Lakarra (1996), sino que se han llevado a cabo estudios monográficos sobre diferentes aspectos de la diacronía vasca: el surgimiento de la declinación determinada y el artículo (Manterola, 2015), el verbo vasco antiguo (Mounole, 2014), la sintaxis diacrónica de las oraciones complejas (Krajewska, 2016(Krajewska, , 2017, gramáticas o léxicos de escritores particulares como Lazarraga, Elizalde, etc. ; estudios de lexicografía dedicados a los diccionarios de Larramendi (Urgell, 2000), Harriet, Pouvreau (Etxagibel, 2014), etc.…”

"Zein" erlatiboaren historiaz / About the history of the "zein" relative

“…Antzeko zerbait, eta gutxi gorabehera momentu berean, gertatu zen izen osteko erlatiboekin: xviii. mendearen bigarren erdian hasten dira desagertzen testuetatik, Ipar Euskal Herrian izan ezik (Krajewska 2016). Interesgarria da Larramendiren papera bilakabide horietan.…”

Erlazio-atzizkia eta hitz-ordenaren aldaketa

“…mendean oraindik oso ohikoak ziren izen osteko -ko sintagmak, baina gaur egun izenaren aurretik erabiltzeko joera nagusitzen ari da. antzekoa -baina agian zertxobait lehenago-gertatu zen izen osteko erlatiboekin (Krajewska, 2016): asko aurkitzen ditugu testu zaharretan, baina hizkera gutxi batzuetan bakarrik gorde dira eta horietan ere gutxi erabiltzen dira.…”