Fen bilimleri öğretmenlerinin öğretmenlikte kariyer basamaklarında yükselme sistemine ilişkin görüşleri

Abstract

Bu çalışmada ülkenin farklı şehirlerinde görev yapan fen bilimleri öğretmenlerinin uygulamaya yönelik görüşleri incelenmiştir. Bu amaç kapsamında 50 öğretmene açık uçlu sorulardan oluşan görüşme formu çevrimiçi olarak paylaşılmıştır. Öğretmenlerden gelen yanıtlar içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda kariyer basamakları uygulaması öğretmenin meslekteki gelişimine katkı sağlayacağı ve motivasyonunu artıracağı düşünülmektedir. Öğretmenler kariyer basamaklarının olmasını savunsalar dahi, bunu sınav başarısı ile değil de öğretmenin kıdemine göre belirlenmesi gerektiğini savunmaktadırlar. Ayrıca kariyer basamaklarının öğretmenleri ayrıştıracağı, itibarsızlaştıracağı, öğretmenler arasında eşitsizliğe yol açacağı şeklinde bazı tedirginliklerinin olduğu ifade edilmiştir. Hatta bu ayrıştırma, velinin öğretmen seçimine kadar varacağı düşünülmektedir. Öğretmenler kariyer basamaklarına seçilmek için verilen eğitim ve yapılan sınavlarda da birçok eksiklikler olduğunu belirtmişlerdir. Öncelikle eğitimlerin internet üzerinden uzun, sıkıcı ve monoton şekilde verilmesi yerine yüz yüze ve branş bazında eğitimlerin yapılması, sınavların da aynı şekilde alana göre yapılması gerekmektedir. Araştırmacılar öğretmenlikte kariyer basamaklarında yükselme uygulamasına yönelik tüm bu eleştirilerin yanında sürecin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi adına bazı önerilerde bulunmuşlardır.

Uzman Öğretmenlik Yetiştirme Programının Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlilikleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi

“…Most of the participants' views on the expert teacher training program were expressed negatively, and the participants stated that this program was unnecessarily long, full of empty information and did not contribute to their field. In particular, the issue of lack of information specific to the field coincides with the studies of Dağlı (2006) and Kocakaya (2006).…”

“…It is widely believed that asking the same questions to teachers working in different branches does not measure teacher competence (Dağlı, 2006;Laçin, 2006). In the study carried out by Turan (2006), when the professional competence of teachers and their status as expert teachers were evaluated, no significant difference was found between expert teachers and non-expert teachers in the field of main competence.…”

“…Öğretmenlerin öğretmenlik mesleği genel yeterliliklerini sağlayıp sağlamadığını yönelik yapmış oldukları öz değerlendirmede ise katılımcıların kendilerini genel olarak öğretmenlik mesleği genel yeterlilikleri açısından yeterli gördüklerini ifade etmişlerdir. (Dağlı, 2006;Laçin, 2006). Turan (2006) tarafından gerçekleştirilen çalışmada öğretmenlerin mesleki yeterlilik ve uzman öğretmen olma durumları değerlendirildiğinde, uzman öğretmenler ile uzman olmayan öğretmenler arasında ana yeterlilik alanında anlamlı fark bulunmamıştır.…”

“…Katılımcıların uzman öğretmen yetiştirme programına yönelik görüşlerinin çoğu olumsuz olarak ifade edilmiş ve katılımcılar bu programın gereksiz uzun, boş bilgilerle dolu olduğunu ve alanlarına katkı sunmadığını ifade etmişlerdir. Özellikle alana özgü bilgilerin eksik ve yetersiz olması konusuDağlı (2006) veKocakaya (2006)'nın yapmış olduğu çalışmalar ile örtüşmektedir. Öyle ki 2006 yılında yine kariyer basamakları sistemi içerisinde gerçekleştirilen bu eğitim ve sınavın aynı eksiklikle uzun yıllar sonra tekrar gündeme gelmesi oldukça düşündürücüdür.…”

Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Öğretmenlik Kariyer Basamakları Uygulamasıyla İlgili Algıları

“…Fakat literatürdeki bulgular da eğitimciler (öğretmen ve okul yöneticileri) arasında farklı tutumlara sahip olanların olduğu fikrini desteklemektedir. Örneğin Çobanoğlu & İlkin (2023)'in yaptığı araştırmaya katılan 12 öğretmenden büyük bir çoğunluğu kariyer basamakları uygulamasının olumsuz yönlerine dikkat çekerek uygulamanın yanlışlığına vurgu yaparken, birçok diğer çalışma öğretmen ve yöneticilerin büyük bir çoğunluğunun, her ne kadar mevcut uygulamaları eleştirseler de, kariyer basamakları oluşturulması fikrine sıcak baktıklarını göstermektedir (Gülden & Kaplan, 2023;Özdemir vd., 2022;Pınar & Dönel Akgül, 2023). Kariyer basamakları oluşturulmasına karşı çıkan eğitimcilerin genel olarak öğretmenliğin bir uzmanlık mesleği olduğunu savundukları, tüm öğretmenlere başöğretmen gibi davranılarak öğretmenlerin şartlarının toplu olarak yükseltilmesi gerektiğini savundukları görülmektedir (Çobanoğlu & İlkin, 2023).…”