Geçmi̇şten Bugüne Türki̇ye Si̇yaseti̇nde Seçi̇m İtti̇faklari: Terci̇h Mi̇? Zorunluluk Mu?

Abstract

Bir ülkede uygulanan seçim sistemi, o ülkenin siyasal partileri arasında kurulabilecek ittifaklar üzerinde doğrudan belirleyicidir. Türk siyasî tarihinde gerçekleştirilen seçimlere bakıldığında, hem çoğunluk sisteminin hem de ülke ya da seçim çevresi barajlı orantılı temsil sistemlerinin uygulandığı dönemlerde, bu sistemlerin siyasî partiler arasındaki ittifak tercihlerine etkisi ile karşılaşmak mümkündür. Bununla birlikte Türkiye'de 2017 yılında hükûmet sisteminde yaşanan değişiklik ve 2018 yılında seçim ittifaklarının yasal bir zemine kavuşturulması, seçim ittifaklarına sistem içerisindeki belirleyici rolleri açısından farklı bir gözle bakılması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Çalışmada öncelikle, Türk siyasî tarihindeki seçim ittifakları ve seçim sistemlerinin bu ittifaklar üzerindeki etkisi arşiv araştırması yoluyla incelenecektir. Ardından ittifak sisteminin uygulanmadığı son yerel ve genel seçimler ile ittifak sisteminin uygulandığı yerel ve genel seçimler karşılaştırılarak, cari Türkiye siyasetinde seçim ittifaklarının belirleyici rolü değerlendirilecektir. Bu noktada seçim ittifaklarının genel seçimler açısından bir zorunluluk, yerel seçimler açısından ise bir tercih olduğunu söylemek mümkündür.

Türkiye’de Seçim İttifakları: 1950-2018

“…Bu konudaki eksiklik 2017 referandumu ve 2018'de yapılan düzenlemelerle ittifaklara dair getirilen değişiklikler hakkında genel bilgi veren (Küçük ve Aydoğdu, 2018;Ünal, 2019) ve bu değişiklikleri temsilde adalet (Barın, 2019;Ustabulut, 2018) ile mecliste sandalye dağılımı (Göksel, Çınar ve Yürük, 2018) açısından değerlendiren çalışmalarla kısmen giderilmiştir. Ayrıca Savut (2020) ve Çolak (2020) tarafından hazırlanan çalışmalar özellikle 2018 seçimlerindeki ittifaklara dair önemli değerlendirmelerde bulunmaktadır. Bu çalışmaların yanı sıra muhalefet partileri arasındaki seçim ittifaklarının Türk siyasetini demokratikleştirme potansiyeli de incelenmiştir (Oğuz, 2019).…”