Health promotion in workplaces with a large share of older employees. The situation in Poland

Abstract

Wstęp: W ciągu najbliższych dekad proces starzenia się ludności Polski znacznie się nasili. Spowoduje to kurczenie się zasobów pracy. Zwiększenie wśród personelu udziału starszych pracowników o gorszym zdrowiu może osłabić niektóre parametry funkcjonowania zakładów pracy (np. doprowadzić do wzrostu absencji chorobowej). Jednym ze sposobów radzenia sobie z takimi wyzwaniami jest promowanie zdrowia pracowników. W artykule sprawdzono, czy firmy o dużym odsetku starszych pracowników, tj. w wieku ≥55 lat, są bardziej świadome starzenia się ludności i zainteresowane promowaniem zdrowia załogi niż organizacje zatrudniające głównie młodszy personel. Materiał i metody: Próbę stanowiło 926 firm mających świadomość udziału osób ≥55 r.ż. wśród swojego personelu, wyłonionych z reprezentatywnej próby 1000 firm z Polski zatrudniających ≥50 pracowników. Analizy prowadzono w 4 grupach zakładów: niezatrudniających osób w tym wieku (N = 43), organizacjach, w których stanowią one <1/4 załogi (N = 493), 1/4-1/2 personelu (N = 335) i >1/2 pracowników (N = 55). Przeprowadzono standaryzowane wywiady osobiste (bezpośrednie) przy użyciu systemowego wspomagania komputerowego (computer-assisted personal interviews-CAPI) z reprezentantami zarządów (październik-listopad 2017 r.). Wyniki: Organizacje z najwyższym udziałem starszych pracowników są najbardziej świadome procesu starzenia się ludności i jego konsekwencji, mają duże poczucie sensu inwestowania w zdrowie podwładnych, chętniej od zakładów niezatrudniających osób ≥55 r.ż. analizują potrzeby zdrowotne personelu w różnym wieku, zwiększają zaangażowanie w promowanie zdrowia w ostatnich latach i powszechniej wdrażają takie działania. Problem polega na ich słabszym w stosunku do zakładów niezatrudniających pracowników ≥55 r.ż. zainteresowaniu ewaluacją przedsięwzięć prozdrowotnych oraz rozeznaniu ich efektów. Wnioski: Mimo relatywnie najpowszechniejszej świadomości starzenia się ludności i realizacji promocji zdrowia duża grupa organizacji zatrudniających głównie starszych pracowników bagatelizuje omawiany proces demograficzny. Dodatkowo wiele firm promujących zdrowie załogi robi to z zupełnie innych pobudek niż ograniczanie następstw starzenia się ludności. Skłania to do wniosku o potrzebie uświadamiania pracodawców o nieuchronności starzenia się ludności oraz wskazywania im promocji zdrowia jako narzędzia ograniczania skutków tego procesu. Ważne jest także zachęcanie kadry zarządzającej do ewaluowania przedsięwzięć prozdrowotnych.

Health promotion in enterprises counteracting the consequences of workforce ageing. How does it differ from interventions in other companies and what kind of barriers does it face?

“…Problem ten wynika m.in. ze słabego rozeznania swoistych potrzeb i oczekiwań zdrowotnych tej części załogi, co może wiązać się z pomijaniem analizy tych zagadnień w większości firm [5,17].…”

“…Organizacje promujące zdrowie załogi z pobudek demograficznych istotnie częściej realizują 24 z 25 działań promujących zdrowie pracowników, uwzględnionych w kwestionariuszu wywiadu (oceniano to, pytając: "Które z wymienionych niżej aktywności na rzecz zdrowia są lub były w minionych 2 latach realizowane w P. firmie/zakładzie? Przy każdym działaniu proszę powiedzieć, czy jest lub było realizowane, czy nie") (pełną listę przedsięwzięć prozdrowotnych włączonych do badania podano w innych opracowaniach [7,17]). W przypadku każdego z tych 24 działań częstość jego realizacji przez firmy promujące zdrowie załogi z chęcią łagodzenia następstw starzenia się pracowników jest przynajmniej o 10 pkt procentowych (p.p.)…”