The creation of a typology of lay justifications might help nurses and midwives perform more effective anti-tobacco interventions geared specifically towards the thought patterns typical of pregnant women.

Wstęp: Prognozy demograficzne wskazują na nieuchronną intensyfikację procesu starzenia się ludności. Rodzi to poważne wyzwania dla pracodawców z powodu kurczenia się i starzenia zasobów pracy. Jednym z narzędzi przeciwdziałania i ograniczania następstw tego procesu demograficznego jest promocja zdrowia w miejscu pracy, dostosowana do potrzeb i oczekiwań zdrowotnych pracowników w różnym wieku. Aktualnie w Polsce brakuje badań, które pokazywałyby reakcje pracodawców na omawiany proces demograficzny. Nie jest też badany stosunek przedsiębiorców do promocji zdrowia jako sposobu radzenia sobie z jego skutkami. Nie wiadomo, czy w działaniach prozdrowotnych uwzględniają oni specyfikę potrzeb i oczekiwań zdrowotnych młodszej i starszej części załogi. Brakuje również informacji, czy i jak podejście do tych zagadnień jest zróżnicowane w zależności od wielkości i sytuacji ekonomicznej firm. Celem artykułu jest rozpoznanie tych niewiadomych w reprezentacji średnich i dużych zakładach pracy. Materiał i metody: Przeprowadzono ogólnopolskie reprezentatywne badanie 1000 firm zatrudniających ≥50 pracowników (październik− -listopad 2017 r.), w formie standaryzowanych wywiadów osobistych (bezpośrednich) przy użyciu systemowego wspomagania komputerowego. Wyniki: Świadomość omawianego procesu demograficznego jest niska: tylko 8% zakładów deklaruje, że doświadcza jego następstw. Większość przedsiębiorstw nie przygotowuje się do przyszłych potencjalnych wyzwań wynikających ze starzenia się ludności: tylko co piąta firma omawia ten temat na spotkaniach kadry zarządzającej. Przedsiębiorstwa nie reagują też na pierwsze symptomy zmian demograficznych: tylko co czwarta firma podejmuje działania stanowiące odpowiedź na dostrzegane następstwa tego procesu. Natomiast aż co druga badana organizacja zazwyczaj kończy współpracę z osobami, które osiągają wiek emerytalny. Chociaż połowa zakładów pracy uznaje skuteczność promocji zdrowia jako narzędzia radzenia sobie z omawianym procesem demograficznym, to w praktyce nie korzysta się z tych możliwości: tylko nieliczne firmy są zainteresowane odmiennością potrzeb i oczekiwań zdrowotnych pracowników w różnym wieku i dostosowywaniem do tego działań prozdrowotnych. Wielkość i kondycja ekonomiczna zakładów nie wpływają na zróżnicowanie stosunku do wielu analizowanych w badaniu kwestii. Wnioski: Należy uświadamiać pracodawcom nieuchronność procesu starzenia ludności i możliwe tego konsekwencje dla organizacji. Zachodzi potrzeba kształtowania umiejętności kadry zarządzającej firm w zakresie skutecznych działań zapobiegawczych i naprawczych (w tym przedsięwzięć prozdrowotnych) oraz wspierania tego rodzaju wdrożeń.

StreszczeniePrognozowana na najbliższe lata intensyfikacja procesu starzenia się polskiego społeczeństwa spowoduje poważne konsekwencje gospodarczo-społeczne. W skali makro będą obserwowane mniejsze wpływy do budżetu państwa (w związku ze zmniejszaniem liczebności siły roboczej) i wyższe wydatki publiczne (na emerytury, opiekę medyczną, opiekę długoterminową). Następstwa w skali mezo, tj. dotyczące zakładów pracy, polegają na kurczeniu i starzeniu się zasobów pracy, co spowoduje poważne trudności w rekrutacji. Prawdopodobny jest też spadek produktywności starzejącej się załogi powiązany z absencją chorobową i prezentyzmem. Państwo może sprostać tym wyzwaniom, wspierając jak najdłuższą, utrzymywaną na wysokim poziomie aktywność społeczną i zawodową społeczeństwa. Narzędziem takiej polityki uczyniono m.in. promocję zdrowia w miejscu pracy (PZwMP). W literaturze -choć w wielu pozycjach wskazuje się różnorodne zalety tej promocji -brakuje kompleksowego opracowania podsumowującego jej osiągnięcia w kontekście starzenia się ludności. Dlatego celem artykułu jest przedstawienie dowodów naukowych przemawiających za skutecznością promocji zdrowia w miejscu pracy w przeciwdziałaniu lub łagodzeniu skutków tego procesu demograficznego (kurczenia się zasobów pracy oraz spadku produktywności starzejącego się personelu powiązanego z zachowaniami absencyjnymi). Przeprowadzono narracyjny przegląd literatury (polsko-i angielskojęzycznej, zidentyfikowanej w bazach EBSCO, PubMed, za pomocą wyszukiwarki Google oraz metodą "śnieżnej kuli"). Potencjał PZwMP w omawianym zakresie polega na jej skuteczności we wzmacnianiu zdrowia i przeciwdziałaniu problemom zdrowotnym personelu. Dobra kondycja zdrowotna, poprzez wzmacnianie zdolności do pracy oraz podtrzymywanie aktywności zawodowej, ogranicza kurczenie się zasobów pracy. Zmniejsza skalę absencji i prezentyzmu. Szeroko rozumiane problemy zdrowotne mają z kolei działanie odwrotne. Chociaż analizy skuteczności PZwMP we wzmacnianiu zdolności do pracy, wydłużaniu aktywności zawodowej, redukcji absencji, prezentyzmu czy spowodowanych nimi strat produktywności należą do słabo rozwiniętych obszarów badawczych, to zgromadzone systematyczne przeglądy literatury wskazują na jej potencjał w tym zakresie. Med. Pr. 2019;70(5):617-631 Słowa kluczowe: promocja zdrowia, starzenie się społeczeństwa, zasoby pracy, zakład pracy, skuteczność promocji zdrowia, starszy pracownik Abstract A significant intensification of the ageing process in Poland, projected for the upcoming years, will have serious socioeconomic consequences. This demographic process at the macro level will result in lower contributions to the state budget (due to decreased workforce) and higher public expenses (on pensions, healthcare and long-term care). Implications at the meso (workplace) level will include the diminishing and ageing of workforce, which will then cause troubles in recruitment. Decreased ageing personnel's productivity due to absence and presenteeism is also probable. One way of coping with such challenges by the state is...

StreszczenieWstęp: Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy firmy, które realizują promocję zdrowia personelu, by przeciwdziałać skutkom jego starzenia się, odróżniają się od zakładów pracy, które nie kierują się tym motywem w swoich działaniach prozdrowotnych. Analizowane różnice dotyczą częstości realizacji i ewaluacji wyodrębnionych przedsięwzięć prozdrowotnych, prowadzenia oceny potrzeb i oczekiwań zdrowotnych personelu, zainteresowania menedżerów tematem starzenia się ludności i rozbudowania motywacji do promowania zdrowia. Ponadto analizowano utrudnienia, jakie napotykają pracodawcy przy promocji zdrowia personelu w kontekście problemu starzenia się. W konkluzji wskazano postulowane kierunki wsparcia firm, by poprzez promocję zdrowia ograniczały niekorzystne skutki zmian demograficznych. Materiał i metody: Analiza ilościowa: wywiady bezpośrednie ze wspomaganiem komputerowym z reprezentantami zarządów (październik-listopad 2017 r.). Próba: 940 przedsiębiorstw realizujących promocję zdrowia (z czego 424 chcące przeciwdziałać skutkom starzenia się załogi), wyłonionych z reprezentatywnej ogólnopolskiej próby 1000 firm zatrudniających ≥50 pracowników. Analiza jakościowa: zogniskowane wywiady grupowe z pracodawcami dotyczące ich stosunku do zarządzania zdrowiem personelu w kontekście starzenia się ludności (marzec 2017 r.). Próba: 64 respondentów w 8 grupach fokusowych. Wyniki: Firmy promujące zdrowie załogi dla łagodzenia następstw jej starzenia się częściej implementują i ewaluują większość działań prozdrowotnych wdrażanych w przedsiębiorstwach, wymieniają więcej powodów, którymi kierują się, by promować zdrowie. Ponadto ich kadra częściej interesuje się problemem zmian demograficznych oraz rzadziej wskazuje na trudności związane z promocją zdrowia. Główne z nich to: niechęć lub niemożność pracodawców do asygnowania pieniędzy na przedsięwzięcia prozdrowotne, niska świadomość/know-how menedżerów w temacie promocji zdrowia, niewystarczające zasoby kadrowe lub infrastrukturalne, niesprzyjające postawy pracowników, niekorzystne rozwiązania prawno-fiskalne. Wnioski: Deklarowana przez firmy chęć przeciwdziałania negatywnym skutkom starzenia się personelu sprzyja ich zaangażowaniu w promocję zdrowia. Aby upowszechniać/intensyfikować działania prozdrowotne w firmach, a dzięki temu ograniczać skutki zmian demograficznych, należy rozwijać wśród pracodawców zainteresowanie tematem starzenia się ludności, popularyzować wśród nich promocję zdrowia jako narzędzie radzenia sobie z problemem, ułatwić reprezentantom firm zdobywanie wiedzy dotyczącej zarządzania promocją zdrowia w organizacjach, ograniczać przeszkody oraz wdrażać stymulacje prawno-fiskalne służące implementacji przedsięwzięć prozdrowotnych w firmach. Med. Pr. 2020;71(3):289-307 Słowa kluczowe: starzenie się pracowników, promocja zdrowia w miejscu pracy, promocja zdrowia starszych pracowników, zdrowe i aktywne starzenie się, bariery, wsparcie zakładów pracy Abstract Background: The aim of the article is to address the question of whether companies implementi...

Wstęp: W ciągu najbliższych dekad proces starzenia się ludności Polski znacznie się nasili. Spowoduje to kurczenie się zasobów pracy. Zwiększenie wśród personelu udziału starszych pracowników o gorszym zdrowiu może osłabić niektóre parametry funkcjonowania zakładów pracy (np. doprowadzić do wzrostu absencji chorobowej). Jednym ze sposobów radzenia sobie z takimi wyzwaniami jest promowanie zdrowia pracowników. W artykule sprawdzono, czy firmy o dużym odsetku starszych pracowników, tj. w wieku ≥55 lat, są bardziej świadome starzenia się ludności i zainteresowane promowaniem zdrowia załogi niż organizacje zatrudniające głównie młodszy personel. Materiał i metody: Próbę stanowiło 926 firm mających świadomość udziału osób ≥55 r.ż. wśród swojego personelu, wyłonionych z reprezentatywnej próby 1000 firm z Polski zatrudniających ≥50 pracowników. Analizy prowadzono w 4 grupach zakładów: niezatrudniających osób w tym wieku (N = 43), organizacjach, w których stanowią one <1/4 załogi (N = 493), 1/4-1/2 personelu (N = 335) i >1/2 pracowników (N = 55). Przeprowadzono standaryzowane wywiady osobiste (bezpośrednie) przy użyciu systemowego wspomagania komputerowego (computer-assisted personal interviews-CAPI) z reprezentantami zarządów (październik-listopad 2017 r.). Wyniki: Organizacje z najwyższym udziałem starszych pracowników są najbardziej świadome procesu starzenia się ludności i jego konsekwencji, mają duże poczucie sensu inwestowania w zdrowie podwładnych, chętniej od zakładów niezatrudniających osób ≥55 r.ż. analizują potrzeby zdrowotne personelu w różnym wieku, zwiększają zaangażowanie w promowanie zdrowia w ostatnich latach i powszechniej wdrażają takie działania. Problem polega na ich słabszym w stosunku do zakładów niezatrudniających pracowników ≥55 r.ż. zainteresowaniu ewaluacją przedsięwzięć prozdrowotnych oraz rozeznaniu ich efektów. Wnioski: Mimo relatywnie najpowszechniejszej świadomości starzenia się ludności i realizacji promocji zdrowia duża grupa organizacji zatrudniających głównie starszych pracowników bagatelizuje omawiany proces demograficzny. Dodatkowo wiele firm promujących zdrowie załogi robi to z zupełnie innych pobudek niż ograniczanie następstw starzenia się ludności. Skłania to do wniosku o potrzebie uświadamiania pracodawców o nieuchronności starzenia się ludności oraz wskazywania im promocji zdrowia jako narzędzia ograniczania skutków tego procesu. Ważne jest także zachęcanie kadry zarządzającej do ewaluowania przedsięwzięć prozdrowotnych.