ÖZSolunum yolu allerjilerine yol açabilen ve çoğunluğu rüzgarla tozlaşan bitkilere ait polenler ile bunların havadaki konsantrasyonları, büyük oranda iklim parametrelerinden etkilenmektedir. Genel olarak güneşli ve sıcaklığın yüksek olduğu, orta şiddetli rüzgarlı ve yağışsız günler polen salınımının en yüksek miktarda görüldüğü dönemlerdir. Son yüzyılda yapılan çalışmalarla, dünya üzerinde küresel ısınma ve artan CO 2 konsantrasyonlarının, bazı bitkilerde polinizasyon dönemlerinin başlaması, sona ermesi ve atmosferdeki polen konsantrasyonları üzerinde etkili olduğu gösterilmiştir. Atmosferik değişimlerin polenler üzerine olan bir diğer önemli etkisi de uzun mesafe taşınımda görülmektedir. Ayrıca Kuzey Atlantik Salınımı (KAS), uzun mesafe taşınıma ve özellikle erken ilkbaharda bitkileri etkileyerek polinizasyonun erken veya geç başlamasına neden olmaktadır.
ABSTRACTAtmospheric pollen grains belong to mostly wind pollinated plants, which may cause respiratory allergies, and their concentrations in the air is largely influenced by climatic parameters. In general, the days with sun, high temperature and moderate wind, and without rain are the periods that have shown maximum pollen release. In the studies of the last century it has been shown that global warming and increasing CO 2 concentrations in the world affected the starting and ending dates of pollination periods for some plants and their pollen concentrations in the atmosphere. The other important effect of atmospheric changes on pollen grains is seen in long-range transport. Additionally, the North Atlantic Oscillation (NAO) has an influence on long-range transport, especially affecting the plants in the early spring and leading to early or late onset of pollination.
GİRİŞAllerjik duyarlılığa ve allerjik hastalıkların bulguları-nın ortaya çıkmasına neden olan en önemli allerjenlerden biri polenlerdir. Birçok allerjik protein içeren, hassas bireylerde duyarlılık gelişmesine ve bunu takiben hastalık bulgularının oluşmasına neden olan polenlerin, çiçekte erkek organ (stamen) içerisinde oluştuktan ve olgunlaş-tıktan sonra döllenme için dişi organa taşınmaları gerekmektedir. Polinizasyon adı verilen bu olayda polenler en yaygın olarak böceklerle ve rüzgarla taşınmaktadırlar. Böceklerle tozlaşan bitkiler genelde az miktarda polen üretmekte olup, yüzeyleri genellikle girintili çıkıntılı ve yapışkan özelliklere sahiptir. Rüzgarla tozlaşan bitkilerin polenleri ise genelde küçük, hafif, kuru, yüzeyleri çoğunda düz olup tozlaşma ve döllenmenin garanti altına alınabil-mesi için bitki tarafından çok miktarda üretilmektedirler. Örneğin Ambrosia artemisiifolia (arsız zaylan) bitkisinde 3-8 milyar (1,2), Platanus (çınar ağacı)'da 67-100 milyar