Modern Türk Şehir Planlamasında Aktif Yeşil Alan Standardı: Kayseri Şehir Planlarında Zamansal Bir İnceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı, şehir planlarında önemli bir yere sahip olan aktif yeşil alanlara ilişkin mekânsal standardın Türk imar mevzuatında ve Kayseri şehir planlarında zamansal değişimini incelemektir. Osmanlı'dan günümüze imar mevzuatında aktif yeşil alanlar için ortaya konulan asgari standartlar ile Kayseri'nin 1933Kayseri'nin , 1944Kayseri'nin , 1975Kayseri'nin ve 1986 yıllarında hazırlanan dört şehir planında beklenen değerler ile dönem sonunda gözlenen değerler, betimleyici araştırma yöntemi çerçevesinde ele alınmıştır. Modern Türk şehir planlamasında ve imar mevzuatında yeşil alan kavramı, gerçek anlamını Cumhuriyet Dönemi'nde kazanmıştır. Türk şehirciliğinde yeşil alan standartları ise 1933 yılından beri kullanılmaktadır. Kayseri şehir planları hazırlanırken, başlangıçta imar mevzuatında öngörülen asgari standartlara uyulduğu anlaşılmaktadır. Buna karşılık 2006 yılında şehirde gözlenen kişi başına 2,97 m2 aktif yeşil alan değeri, oldukça düşük bir düzeye işaret etmektedir. Araştırma kapsamında, Kayseri'de kişi başına aktif yeşil alan değeri, Osmanlı'nın son yıllarında 0,89 m2, birinci plan dönemi sonu olan 1944 yılında 1,04 m2, ikinci plan dönemi sonu olan 1975 yılında 3,40 m2, üçüncü plan dönemi sonu olan 1986 yılında 1,84 m2 olarak tespit edilmiştir. Bu çalışmada incelenen son Kayseri şehir planı ise dördüncü plan olup, dönem sonu olarak 2006 yılı esas alındığında kişi başına 2,97 m2 aktif yeşil alan değeri ile karşılaşılmaktadır. Bu bulgular ışığında, imar mevzuatının 1933 yılından günümüze zorlayıcı hükümlerine ve Kayseri'de uygulamaya geçirilen dört şehir planına rağmen, asgari aktif yeşil alan değerlerine -günümüzde 10 m2/kişi-2006 yılına kadar ulaşılamadığı sonucuna varılmaktadır. Kayseri'de metropoliten alan sınırının 2004 yılında değişmesi ile şehrin çeperlerindeki yeşil alan potansiyeli, 2006 sonrasında hazırlanan yeni planlarda devreye alınmıştır. Bu planlarda 2025 yılı hedeflenmiş olup, şehir nüfusunun 1.700.000 olacağı varsayılarak, yine asgari düzeyden hareketle kişi başına 10 m2 aktif yeşil ayrılması öngörülmüştür.

Quantitative And Qualitative Analysis of Active Green Spaces: Erzurum Adnan Menderes Neighbourhood Sample

“…The quantitative standards of green areas in Turkey are determined as 10 m2 per person according to the 'Spatial Plans Construction Regulation' published in 2014. In addition, in terms of accessibility for green areas, a service impact area within a distance of 500 m has been decided (Official Gazette, 2014;Çabuk, 2019).…”

“…Bu yönetmelikteki aktif yeşil alan miktarı 1999 yılında '3030 Sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik' ile değiştirilerek imar planlarındaki aktif yeşil alan miktarı 10 m 2 /kişi olarak belirlenmiştir (Resmî Gazete, 1999). 2014 yılında yayımlanan 'Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği'nde ise, imar planlarındaki kişi başına 10 m 2 lik yeşil alan standardı korunmakla birlikte erişilebilirlik bakımından 500 m mesafedeki hizmet etki alanı kararı getirilmiştir (Resmî Gazete, 2014;Çabuk, 2019).…”

Analysis of Çanakkale City Center Active Green Area Potential in GIS Platform

“…6785 dated 16.07.1956 in the Official Gazette did not set any standards for green areas (Çabuk, 2019;Yüksek and Esen, 2023). Interestingly, while the amount of green area per capita was expected to be 4 m 2 between 1933and 1956, there was no legal standard between 1956and 1972(Çabuk, 2019Yüksek and Esen, 2023). In 1972, Article 28 of Law No.…”

“…In 1972, Article 28 of Law No. 1605 defined the amount of active green area per capita as 7 m 2 (Karafakı, 2016;Çabuk, 2019;Gül, et al, 2020;Yüksek and Esen, 2023). On September 2, 1999, the amount of active green area per capita was increased to 10 m 2 (Karafakı, 2016;Çabuk, 2019;Gül, et al, 2020;Yüksek and Esen, 2023).…”

“…1605 defined the amount of active green area per capita as 7 m 2 (Karafakı, 2016;Çabuk, 2019;Gül, et al, 2020;Yüksek and Esen, 2023). On September 2, 1999, the amount of active green area per capita was increased to 10 m 2 (Karafakı, 2016;Çabuk, 2019;Gül, et al, 2020;Yüksek and Esen, 2023). According to the "Regulation on the Construction of Spatial Plans" published in the Official Gazette dated 14.06.2014 and numbered 29030, the amount of active green area per capita was determined as 10 m 2 (Osmanlı and Akdemir, 2011;Doygun, et al, 2015;Karafakı, 2016;Çabuk, 2019;Gül, et al, 2020;Köşe and Kara, 2021;Yüksek and Esen, 2023).…”