Örgütsel Yeşil Davranışlara Yönelten Güdüler: Özel Okul Öğretmenleri Üzerine Nitel Bir Araştırma (Motives Towards Organizational Green Behaviors: A Qualitative Research on the Private School Teachers)

Abstract

Amaç-Eğitim yarının dünyasını şekillendirecek ve geleceğin zorluklarıyla baş etmede faydalanılabilecek en etkili araçlardan biridir. Aynı zamanda eğitim sürdürülebilirliğe yönelik tutumsal değişimi başlatmada önemli bir role sahiptir. Diğer okullar gibi özel okullar da doğal çevre üzerindeki baskıyı azaltmada ve çevresel sürdürülebilirliği başarmada temel bir rol üstlenirler. Özel okulların öğretmenlerinden çevreyi olumlu etkileyecek veya çevreye yönelik olumsuz etkisini azaltacak yeşil davranışları rol model olma bilinciyle geliştirmeleri ve öğrencilerini etkilemeleri beklenir. Bu çalışmanın amacı özel okul öğretmenlerini yeşil örgütsel davranışları gerçekleştirmeye iten güdüleri tespit etmektir. Yöntem-Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve iki ayrı ilde faaliyet gösteren üç farklı özel okulda görev yapan 20 öğretmen ile nitel görüşmeler yapılmıştır. Katılımcıların belirlenmesinde kartopu örneklem yöntemi kullanılmış, görüşmeler yüz yüze yapılmış ve görüşmelerin analizinde Maxqda 2018 nitel veri analiz programı tercih edilmiştir. Bulgular-Araştırmanın sonucunda, dört temada toplanabilen güdülerin (izlenim yönetimi güdüleri, yeşil güdüler, prososyal güdüler ve örgütsel vatandaşlık güdüleri) öğretmenleri yeşil örgütsel davranışa yönlendirdiği bulunmuştur. Tartışma-Öğretmenler izlenim yönetimi güdüleri kapsamında ekseriyetle öğrencileri üzerinde "örnek davranışlar sergileme" taktiği biçiminde, veliler üzerinde ise "kendini sevdirme" taktiği biçiminde yeşil örgütsel davranışları sergilemişlerdir. Ayrıca, çevresel sürdürülebilirlik kaygılarının yeşil güdü olarak, toplumsal ve sosyal fayda sağlamanın prososyal güdü olarak yeşil örgütsel davranışları etkilediği bulunmuştur. Bazı öğretmenlerce yeşil davranışlar sergilemenin örgütsel vatandaşlık davranışı olarak algılandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Analysis Effect of Environmental Orientation and Organizational Innovation on Environmental Talent Development and Performance

“…This situation results in the addition of new green positions to the enterprise and the emergence of green tasks by expanding the limits of responsibility. Therefore, the concept of environmental initiative gains importance [2].…”

Çalışanların Sergilediği Yeşil (Çevreci) Davranışlara Yönelik Nitel Bir Araştırma

“…Çalışanların çevreci davranışlar sergilemesi yaşanan ekolojik sorunların çözümü için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle çalışanın yeşil davranışlarının anlaşılması ve artırılması özellikle uluslararası yazında birçok akademik çalışmanın konusu olmuş, yerli yazında ise bu alana ilişkin bir yönelim görülse de görece yeni ve az sayıda çalışmanın olduğu görülmüştür (Bayrakçı ve Dinç, 2020;Eroymak vd., 2018;Vatansever vd., 2018;Akandere, 2019;Erbaşı, 2019;Kerse vd., 2021). Konuya dair ulusal yazında yer alan çalışmaların görece az olması, çalışanların konuya dair bakış açılarının anlaşılmak istenilmesi ve farklı ve aynı görüşlerin belirlenmek istenilmesi nedeniyle çalışmada nitel yöntem tercih edilmiştir.…”

“…Çalışanın yeşil davranışlarının anlaşılmasına yönelik çalışmaların yanında (Ones ve Dilchert, 2012), bu davranışların içsel motivasyon, kontrol odağı, öz yeterlilik, yeşil bilinç gibi bireysel kaynaklarına (Afsar vd., 2018;Li vd., 2020;Zhang vd., 2021) ve örgüt iklimi, liderlik, işe bağlanma, iş tatmini gibi (Amrutha ve Geetha, 2021;Robertson ve Barling, 2017;Huang vd., 2021) örgütsel neden ve sonuçlarına odaklanan çalışmalara da özellikle uluslararası yazında sık rastlanılmaktadır. Ulusal yazında da bu alana dair ilgide bir artış görülmesi (Vatansever vd., 2018;Ceyhan ve Ada, 2015;Erbaşı ve Özalp, 2016;Bayrakçı ve Dinç, 2020;Kerse vd., 2021) ancak hâlâ sınırlı sayıda çalışma bulunması çalışanın yeşil davranışlarının neler olduğunun ve çalışanlarca nasıl algılandığının anlaşılmasına ve örgütlerin bu davranışlara ilişkin tutumlarının belirlenmesine yönelik bir ihtiyaca yol açmaktadır. Bu çerçeveden hareketle bu çalışmada, nitel bir yöntem tercih edilmiş, olgu bilim deseni ile çalışanın yeşil davranışlarına yönelik çalışanların tutumları anlaşılmak istenilmiştir.…”