Osmanli Mali̇ Si̇stemi̇ Çerçevesi̇nde Aşi̇ret Mukataalari: Ri̇şvan Ve Çakalli Mukataasi

Abstract

Osmanlı Devleti, Anadolu'da yaşam süren birçok konargöçer topluluğu mukataa sistemi çerçevesinde değerlendirmiştir. Anadolu'nun gerek toplumsal gerekse iktisadî yapısı bakımından önemli konar göçer topluluklarından olan Rişvan ve Çakallı aşiretleri de diğer konar göçer topluluklar gibi mukataa sistemi içerisinde yer almış; iltizam ve malikane sistemiyle tasarruf edilmiştir. Rişvan ve Çakallı aşiretlerine bağlı konargöçer bazı cemaatlerle yerli Rişvan mensuplarına ait bazı vergiler bu mukataayı oluşturmuştur. Rişvan ve Çakallı Mukataası'nın tasarrufu 17. yüzyılın sonlarına kadar emaneten ve iltizamen tasarruf edilmişken malikane sisteminin ihdas edilmesiyle birlikte malikane olarak tasarruf edilmeye başlanmıştır. Mukataa gelirleri çeşitli kale ve mühimmat harcamalarına, hanedanın kadın üyelerine ve bazı önemli devlet adamlarına tahsis edilmiştir. Gelirlerin tahsiliyse voyvodalar tarafından gerçekleştirilmiş olup, voyvodalar, çoğunlukla, aşiret içerisinden veya yerel güçlü aile mensuplarından seçilmiştir. Verginin tahsili konusundaysa tüm vergi birimlerinde yaşanan sorunlar bu mukataa özelinde de benzer şekillerde yaşanmıştır. Bu çalışmayla Rişvan ve Çakallı Mukataası'nın tasarruf şekilleri, mukataa reayasından tahsil edilen vergiler, vergi tahsilinde yaşanan sıkıntılar, mukataaya yapılan müdahaleler, müdahalelere karşı alınan tedbirler, mukataanın yönetimi gibi konuların tespiti amaçlanmıştır.

Mi̇lli̇ Ve Toplumcu Tari̇h Anlayişi Ekseni̇nde Türki̇ye’de Konargöçer Araştirmalari

“…Osmanlı'da Aşiret Yönetimi Rişvan Aşireti Örneği adıyla 2011 yılında yayınlanan eserde sosyal yapı, cemaatler, oymaklar, nüfus, sosyal münasebetler, iktisadi yapı, iskân, yaylak kışlak hayatı ve idari teşkilat gibi konular incelenmiştir. 55 Orhan Sakin tarafından kaleme alınmış 16. Yüzyıl Osmanlı Kayıtlarına Göre Anadolu'da Türkmenler ve Yörükler adlı eser, envanter tarzında yapılmış çalışmalar arasındadır.…”