Parámetros sintácticos e semánticos das alternancias obxecto/oblicuo: unha comparación entre os complementos con en do galego e as construcións conativa e antipasiva

Abstract

Nun número considerábel de linguas, existen operacións morfosintácticas que alteran a codificación do segundo argumento transitivo, de modo que pasa a marcarse mediante unha preposición ou caso oblicuo. Esta modificación da transitividade ten consecuencias semánticas, nomeadamente en relación ao grao de efectividade do evento expresado polo verbo. Aínda que os detalles con que cada lingua materializa esta operación varían, hai pautas a nivel interlingüístico claramente identificábeis. A principal delas é a degradación sintáctica e semántica do segundo argumento, que se asocia á perda de prominencia discursiva deste participante. O propósito desta contribución é explorar liñas de converxencia entre as construcións das diferentes linguas, co obxectivo de poderen ser tratadas de maneira conxunta. Para isto, é preciso abstraerse dos pormenores das realizacións particulares. Deste modo, cada construción concreta revélase como a manifestación dunha operación máis xeral, moi estendida entre as linguas, de democión do segundo participante. No desenvolvemento deste artigo, trataranse as alternancias antipasiva e conativa e a construción con preposición en do galego, atendendo á súa sintaxe e semántica e examinando a relación destes esquemas gramaticais coa transitividade.

Prototipicidade, marcaxe prepositiva e suxeito no galego medieval

“…Dende unha perspectiva sintáctica xeral, non se trataría doutra cousa que dunha democión ou degradación dun primeiro participante sintáctico -cunhas características que se aproximan máis, de facto, ás dun constituínte obxecto por mor da súa baixa prototipicidade-cara á complementación oblicua, coa confirmación do seu carácter impersoal. A alternacia no ámbito do obxecto (CD / CO) é moito máis coñecida (para o galego moderno véx., por exemplo,Míguez, 2016 ou Sánchez Rei, 2005 e 2010. É menos común a que abrangue SU e CO, pois non en van Cidrás Escáneo na xerarquización sintáctico-semántica propuxo un "principio de veciñanza", que sitúa nos dous polos máis afastados da xerarquía, precisamente, o SU e o CO (1998: 577).…”