Przyjaciel czy pochlebca? Żona jako lustro w „Zaleceniach małżeńskich” Plutarcha (14, 139f–140a)

Abstract

In chapter 14 of the Advice to the Bride and Groom Plutarch recommends a wife should behave like a mirror, faithfully reflecting her husband's moods and attitudes. In this paper I compare this piece of advice with other mirror-similes which have been related to human beings (as lovers, friends, flatterers, and models to follow) in ancient Greek and Roman literature, especially in Plutarch's works. I conclude that the ideal Plutarchan wife has been situated, perhaps unintentionally, "between" friend and flatterer, because the mirror-simile in the Advice… symbolizes not only the true unity of man and his wife, but also the strict hierarchy amongst them.Keywords: Plutarch, marriage, friendship, flattery, mirror W Moraliach Plutarcha zachował się krótki utwór zatytułowany Zalecenia małżeńskie 1 (Coniugalia praecepta 2 ), będący "ślubnym prezentem" dla pary mło-dych przyjaciół i uczniów autora -Polliana i Eurydyki. Zgodnie z tytułem, jest to zbiór porad dla obojga małżonków, których przestrzeganie ma im zapewnić życie w zgodzie i harmonii. Jedna z rad skierowanych do żony brzmi następująco: Jak ze zwierciadła ( ) przyozdobionego złotem i drogimi kamieniami nie ma żadnego pożytku, jeśli nie oddaje podobieństwa kształtów ( ), tak i z małżonki bogatej, jeśli nie upodobni życia ( ) i nie dostosuje obyczajów ( ) do męża. Albowiem jeśli zwierciadło rozradowanemu pokazuje odbicie nasrożone, a zasępionemu i ponuremu wesołe i roześmiane -jest widać chybione i do niczego. Tak również i żona taka jest bezmyślna i nietaktowna, która gdy mężowi zbiera się na żar-ty i pieszczoty, pokazuje mu twarz zasępioną, a gdy jest poważny -śmieje się i żartuje;1 Plutarch z Cheronei, Moralia, przeł. Z. Abramowiczówna, Ossolineum, Wrocław 2005. Wszystkie polskie cytaty z Zaleceń małżeńskich podaję według tego wydania.