Scopingstudie vermaatschappelijking van natuur : een overzicht van onderzoek bij Wageningen Universiteit & Research voor het Planbureau voor de Leefomgeving en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Abstract

Vermaatschappelijking van natuur is de afgelopen jaren een belangrijk thema geweest in beleid en onderzoek. Dit rapport biedt een overzicht en analyse van studies naar vermaatschappelijking van natuur die in de periode 2014 tot en met 2017 voor het Planbureau voor de Leefomgeving en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zijn uitgevoerd bij Wageningen University & Research. Het merendeel van de studies is erop gericht om inhoudelijke vragen te beantwoorden, zowel op het thema governance als op het thema maatschappij. Daarnaast zijn er studies die methodes ontwikkelen voor evaluatie van (beleid voor) vermaatschappelijking, en onderzoeken die vooral procesbegeleiding tot doel hadden. Dit rapport geeft een overzicht van al deze studies. Er wordt ingegaan op de concepten, analysekaders, methoden, actorgroepen, en onderzoeksvragen die worden geadresseerd en de voornaamste bevindingen van de studies. Het rapport gaat ten slotte in op kennishiaten en mogelijke resterende kennisvragen over vermaatschappelijking van natuur.

Monitoring van burgerbetrokkenheid bij natuur : Citizen science en doelgroep-panels

“…Ook kan er een onderscheid gemaakt worden tussen directe effecten van activiteiten (bijvoorbeeld een hogere natuurkwaliteit) en indirecte effecten (op bijvoorbeeld klimaat of gezondheid). De effecten van burgerbetrokkenheid bij natuur spelen een centrale rol in de literatuur rondom vermaatschappelijking van natuur (Bredenoord et al, 2018;Kamphorst en Mattijssen, 2018). Het aantonen van causaliteit om effecten van burgerbetrokkenheid 'hard' te kunnen maken, is echter een lastige opgave.…”

Indicatoren voor burgerbetrokkenheid bij natuur : Een zoektocht naar nieuwe aanknopingspunten voor monitoring

“…In het natuurbeleid zijn er naast concrete biodiversiteitsdoelen ook doelstellingen geformuleerd om het beleid te verbreden richting de samenleving en hiermee de betrokkenheid van maatschappelijke actoren bij de natuur te vergroten (Ministerie van Economische Zaken 2013. Parallel aan deze ontwikkelingen in het beleid ontstaan ook vanuit de samenleving vele vormen van betrokkenheid bij de natuur (Kamphorst en Mattijssen 2018). Deze betrokkenheid uit zich onder andere in burgerinitiatieven, vrijwilligerswerk, citizen science, politieke activiteiten, sociaal ondernemerschap, samenwerkingsverbanden op het gebied van natuur, nieuwe financiële instrumenten ten bate van natuur en nog vele andere vormen (Mattijssen et al 2015b).…”

“…Methodisch liggen hier ook belangrijke uitdagingen. Het monitoren van de betrokkenheid van burgers bij de natuur is in de praktijk complex: deze is veelvormig, vaak lastig in beeld te brengen en niet altijd precies meetbaar in bijvoorbeeld euro's, hectares of aantallen burgers (Kamphorst en Mattijssen 2018). Wanneer we specifiek kijken naar het gebruik van indicatoren voor beleidsevaluatie spelen er ook nog andere zaken die het complex maken.…”

“…De effecten van burgerbetrokkenheid bij natuur spelen een centrale rol in de literatuur rondom vermaatschappelijking van natuur (Buijs et al 2017, PBL en WUR 2017, Kamphorst en Mattijssen 2018. Daarbij wordt vaak ingezoomd op twee elementen: de effecten van burger-activiteiten op natuur en biodiversiteit enerzijds, en de meerwaarde van diezelfde burgeractiviteiten voor andere domeinen (zoals sociale cohesie, zingeving, recreatie) anderzijds.…”

“…De samenhang tussen deze indicatoren is bovendien niet helder, waardoor het totaalbeeld rondom burgerbetrokkenheid bij de natuur gefragmenteerd is.Ook als we kijken naar beleid en samenleving biedt de huidige set indicatoren van CLO een beperkt beeld van burgerbetrokkenheid bij natuur. Diverse studies laten zien dat maatschappelijke betrokkenheid bij natuur een veelomvattend iets is(Kamphorst en Mattijssen 2018. Voor vormen van burgerbetrokkenheid zoals burgerinitiatieven, consumentengedrag of politiek activisme is er echter nog weinig aandacht in het CLO.…”