Tadeusz Kotarbiński 1886–1981

Etyka – pedagogika – prakseologia: refleksja z myśli Tadeusza Kotarbińskiego

“…1) "zniesienie wszystkich praw i przywilejów połączonych z patentem szkoły średniej, który nie powinien zawierać nic ponad stwierdzenie jej ukończenia" (czyli zniesienie matury); 2) "szerzenie oświaty w jak najszerszych warstwach ludu z konsekwencją nieuniknioną: usunięcie wszelkich przeszkód do wstąpienia do niej z odpowiednich klas szkoły elementarnej, a przejścia z niej do szkół wyższych wszelkiego typu"; 3) "prawodawcza ochrona dzieci przed przeciążeniem"; 4) przeniesienie w obręb zgromadzeń kościelnych zaznajomienia z zasadami wyznań, a do szkół wprowadzenie nauki etyki 45 . Te postulaty powiązane były z krytyką matury.…”

“…Onomatoid to taka nazwa, która nie odnosząc się do żadnego bytu, stwarza jednak wrażenie jego istnienia, czyli jest stosowana do hipostazowania tego, co w rzeczywistości bytem nie jest 44 . Jej użycie nakłania nas do popełnienia błędu hipostazowania, a więc do przyjęcia tezy, że ma ona swój odpowiednik w postaci jakichś realnych cielesnych przedmiotów, choć tak naprawdę desygnaty owej nazwy nie istnieją 45 . Onomatoid nie jest typową nazwą pustą, gdyż nazwa pusta może zostać wstawiona do defi nicji analitycznej o konstrukcji: "N jest taką to a taką rzeczą".…”

“…Kotarbiński określa patriotyzm jako "wyróżniającą gotowość w dążeniu do pomyślności własnego społeczeństwa, co się sprowadza w ostatecznym obrachunku do wyróżniającej gorliwości w dopomaganiu współobywatelom kraju w ich potrzebach, a do tych potrzeb należy istnienie i sprawne funkcjonowanie instytucji dobra publicznego" 44 . Oznacza to, że osoba uważająca się za patriotę "dba o naukę w swym kraju, technikę i gospodarkę, i o to wszystko, co różne narodowości łączy, a nie dzieli" 45 , jest życzliwie ustosunkowana i współpracuje z innymi, również z mniejszościami narodowymi dla wspólnego dobra. Autor określa ten postulowany rodzaj patriotyzmu jako uniwersalny, który sprzyja integracji i współpracy oraz postępowi cywilizacyjnemu, w odróżnieniu od patriotyzmu nacjonalistycznego, który "prowadzi do ekskluzywizmu, do eliminacji ze społeczeństwa wielu sił współtwórczych i do utrudnień na drodze ujęcia globu ziemskiego jako wspólnej ojczyzny ludzi bez względu na różnice w dziedzictwie krwi i w dziedzictwie przeszłości dziejowej" 46 .…”

“… Tamże, s. 41. 44 W. Kozłowski, Uzdrowienie szkoły średniej, "Życie Wolne" 1927, R. 1, nr 4, s. 3 45. Tamże, s. 4 46.…”

Samouctwo – w myśli pedagogicznej i życiu Władysława M. Kozłowskiego

“…Jest to ujęcie jednego z pryncypiów bytowych człowieka, ograniczające się do jego formy i materii. W ujęciu tym pomija się wymiar istnienia i zapodmiotowanych w nim transcendentaliów (przejawów aktu istnienia), a przecież na wybranych z nich (realność, prawda i dobro) powstają osobowe relacje istnieniowe 45 .…”