The Dawn of the Term of Bioethics and Its Reflections in Turkey

Abstract

Biyoetik tarihinin önemli isimleri sayılan Fritz Jahr ve Van Rensselaer Potter biyoetiğin kavramsallaşması, sistemleşmesi ve kurumsallaşmasında etkili rol oynamışlardır. Biyoetik, uygulama alanı ve karşılaştığı ahlaki değer sorunları açısından öncelikli olarak tıp alanındaki sorulara cevap bulmaya çalışmıştır. Kavram, süreç içerisinde tıp etiğini kapsamasının ötesinde daha genel bir çerçeveye ulaşma eğilimindedir. F. Jahr biyoetiği, bütün canlılara karşı sorumluluk ve saygı temelinde tanımlarken; Potter, hayatta kalma bilimi olarak özetlemektedir. Kavramın gelişiminde, biyoetik tarihinde önemli rol oynayan kişilerin akademik altyapıları ile o güne ait bilimsel ve teknolojik ilerlemeler belirleyici olurken aynı zamanda bu süreçte, üzerinde düşünülmemiş ve öngörülememiş ahlaki problemlerin ortaya çıkması da onun derinleşmesinde rol oynayan başlıca etkenler arasında sayılabilir.Yaman Örs, biyoetik terimini kavramsal açıdan Türkiye'de tanıtıp farklı kullanımlarıyla yaygınlaşmasını sağlamıştır. Örs terimi en dar anlamıyla tıp etiği ile özdeş olan anlamda kullanırken daha geniş bir kapsamda insan ve öteki canlılar ve nesnelerle olan ilişkiyi ele alan bir kullanıma da işaret ettiğini görmek mümkündür. Bu çalışmada biyoetik kavramının evrimsel sürecinde rol oynayan etkenler ortaya konulurken onun Türkiye'deki yansımaları ve alanyazındaki izleri tartışılacaktır.

Examination of Secondary Students' Ethical Opinions on Biotechnology and Biosafety

“…Ülkemizde "biyoetik" teriminin "tıp, diş hekimliği, hemşirelik, eczacılık, veteriner hekimliği gibi sağlık alanında, biyoloji gibi temel bilimlerde ve eğitim-iletişim-hukuk gibi meslek gruplarında ortaya çıkan etik sorunların incelendiği ve çözüm yollarının önerildiği bir alan" olarak geniş sınırlara sahip bir etkinlik olarak tanımlandığı dikkat çekmektedir (akt. Yıldız, Kaya & Şahinoğlu, 2021). Ancak teknolojinin etkileriyle çok erken yaşlarda karşılaştığımız günümüz dünyasında öğrencilerin üniversite düzeyine erişmeden önce ya da üniversitede sağlık veya hukukla ilgili bir programda öğrenim görmeseler de biyoetik alanıyla tanışmaları sağlanmalıdır.…”