The Influence of Genetic Factors on the Fertilizing Ability and Quality Indicators of Sperm Production of Bulls-Producers of Meat Breeds

Abstract

Мақалада етті бағыттағы тұқымдық бұқалардың шәуіт өнімділігінің сапа көрсеткіштері мен ұрықтандыру қабілетіне генетикалық факторлардың әсері бойынша зерттеу нәтижелері берілген.Жұмыстың негізгі мақсаты: етті бағыттағы генотипі әртүрлі өндіруші бұқалардың шәует өнімділігінің сандық және сапалық көрсеткіштеріне тұқымы мен шыққан елінің әсерін және зерттелетін селекциялық белгілердің өзара байланысын анықтау. Ғылыми-зерттеу жұмыстары Акмола облысында жүргізілді. Зерттеу нысаны-қазақтың ақбас, абердин-ангус және герефорд тұқымдарына жататын өндіруші бұқалар. Тәжірибелік бөлімі бойынша жұмыстар дені сау мал басына "Асыл-Түлік" АҚ-ның базасында және «Алтындан» ЖШС мен «АКА» ЖШС-де барлық ветеринариялық-санитариялық талаптарды сақталып жүзеге асырылды. Зерттеу нәтижелері бойынша шәует белсенділігі генетикалық жолмен 33,20 % берілетіні анықталды, оның 21,80% генотипіне, 10,30% тұқымына және 1,1 % шыққан еліне әсері болатындығын байқалса, эякуляттың көлемі, ондағы эякулят саны және ұрық концентрациясы, тиісінше 41,1%, 40,9 % және 46,0% тұқым қуалайтын факторларға байланысты болды. Мұндай маңызды көрсеткіш бұқаларды ұрықтандыру қабілеті ретінде пайдалану тиімділігі 24,90% генетикалық факторларға байланыстылығы анықталады: генотиптің 13,20%, оның тұқымының 10,2% және шығу тегінің 1,5%. Осыған орай, зерттеу нәтижелері өндіруші бұқалардың шәуіт өнімділігі көрсеткіштеріне генетикалық факторлардың 38% әсер ететінін көрсетті. Оның ішінде генотипі бойынша 22,0%, тұқымы 14,0% және 1,5% шыққан елі