Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Üzerine Düşünceler

Abstract

Ülkemizde finansmana erişimin kolaylaştırılması amacıyla kabul edilen 20.10.2016 tarih ve 6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu, 01.01.2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kanunda yeni bir teslimsiz ve sicilli taşınır rehin türü düzenlenmiştir. Kanun, yakından incelendiğinde, rehnin kuruluşu, hükümleri ve sonuçları bakımından farklı düzenlemelere yer verildiği görülmektedir. Yine, borçlunun temerrüdü durumunda genel hükümler çerçevesinde takip yapmak dışında, alacaklıya tanınan seçimlik haklar dikkat çekicidir. Bu hakların en başında, rehinli taşınırın mülkiyetinin devrini talep etme hakkı gelmektedir. Kanun, kullanılan dil açısından da mevcut düzenlemelerden farklılıklar içermektedir. Bu Kanunda, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu gibi temel kanunlarda bilinçli bir şekilde yer verilmeyen bazı kavramlar kullanılmıştır. Bütün bunlarla birlikte, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu, yürürlüğe girmesinin üstünden iki buçuk yıl geçmesine rağmen hâlâ tartışılmaktadır. Tartışmalı konuların en başında, Kanunun isminde de yer alan "ticari işlem" ifadesinden ne anlaşılması gerektiği ve bunun Kanunun uygulama alanının tespitinde bir ölçüt olup olmadığı hususu gelmektedir. Rehin hukukunda kabul edilen temel ilkelerden uzaklaşılması da diğer bir önemli tartışma konusudur. Yapılan tartışmaların bazılarına ise, Kanun ile ilgili yapılan ikincil mevzuat düzenlemeleri yol açmaktadır. Kanunun uygulanmasını sağlamak üzere çıkarılan ikincil mevzuatta yer alan bazı düzenlemeler Kanuna açıkça aykırıdır. Bu çalışmada, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu ile ilgili mevzuat hükümleri Medeni Hukuk ve Ticaret Hukuku bakımından incelenmiştir.

Teminat Amaçlı Geri Alım Hakkı Tesisinin Lex Commissoria Yasağına Aykırı Olup Olmadığının Değerlendirilmesi

“…Krediye ihtiyaç duyan borçlu, rehin verdiği malın değeri borçlandığından fazla olsa da borç ödenmezse mülkiyetin alacaklıya geçeceğine dair bir sözleşme yapmak zorunda kalabilir. Ayrıca daha sözleşmenin başında borçlu iyimser olabilir ve borcu ödeyeceği, böylelikle malın mülkiyetini kaybetmeyeceği düşüncesiyle, kendisini bekleyen tehlikenin farkına varmayarak hareket edebilir 53 . Dolayısıyla lex commissoria anlaşması yoluyla borçlunun fahiş istismarı söz konusu olabilir 54 , alacaklı karşılamadığı durumunda açıkta kalan kısım için borç sona erer.…”

Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Üzerine Düşünceler

“…Örneğin, TMK.m.940/1 uyarınca bir çiftçi, hayvanı üzerinde usulüne uygun bir hayvan rehni kurmuşsa, bu rehin hakkı, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu kapsamında kurulan rehin hakkından önce gelecektir 103 . Bu hüküm, taşınır rehinleri arasındaki sıra ilişkisini düzenleyen "kıdeme itibar ilkesi" ile de uyumludur 104 . Ticari işletme ve esnaf işletmesi rehinleri ticaret veya esnaf siciline bildirilir (TİTRK.m.5/2).…”

Ti̇cari̇ İşlemlerde Taşinir Rehi̇nleri̇ Arasinda Sira

“…Buradaki ifadenin 'elektronik ortamda veya fiziksel ortamda yazılı olarak' şeklinde ifade edilmesi daha doğru olacaktır (aynı yönde bkz. AlperUyumaz ve Mehmet Cemil Türk (2019). Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Üzerine Düşünceler, MÜHF-HAD, 25 (2), 1440).…”