Travma Sonrasi Stres Bozukluğu, İşyeri̇nde Zorbalik Ve Nöroti̇kli̇k: Araştirma Öneri̇si̇

Abstract

ÖzBu çalışmada travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), işyerinde zorbalık, nörotiklik ve travma sonrası stres bozukluğu sonucunda kurumlarda yaşanabilecek olası durumlar ele alınmıştır. İlk olarak; psikolojik travmanın tanımlarına, yapısına, tarihçesine ve travma sonra stres bozukluğu konusunda bilgilere yer verilmiştir. Kurumlarda yaşanan travma sonrası stres bozukluğunun işyerinde zorbalıktan kaynaklanabileceği düşünülerek, işyerinde zorbalık olgusu incelenmiştir. Travma sonrası stres bozukluğunun sadece travmatik olaylardan kaynaklanmayabileceğine, kişisel farklılıkların da bu süreçte rol oynayabileceğine dikkat çekilerek, travma sonrası stres bozukluğunu tetikleyebilecek bir kişilik özelliği olarak nörotiklik ele alınmıştır. Bu çerçevede, işyerinde zorbalık ile travma sonrası stres bozukluğu arasındaki ilişkinin şiddetinin nörotik çalışanlarda daha kuvvetli olacağı, nörotik çalışanların işyerinde zorbalıktan daha olumsuz etkileneceği ve travma sonrası stres bozukluğu yaşamaya daha meyilli olacakları düşünülmüştür. Bu teorik çerçeve kapsamında, değişkenlere ait yazın taraması, değişkenler arasındaki ilişkiler sunularak, çalışmanın sonuç bölümünde travma sonrası stres bozukluğunun örgütsel çıktılara ne yönde etki edebileceğinden bahsedilerek kurumlar açısından ne kadar ciddi sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekilmesi amaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Nörotiklik, Zorbalık, Travma Sonrası Stres Bozukluğu. AbstractIn this study, post-traumatic stress disorder (PTSD), workplace bullying, neuroticism and potential consequences of PTSD are discussed. In this perspective, theoretical findings about the definitinions, nature, history of trauma and post traumatic stress order is presented. Workplace bullying, as a potential antecedent of PTSD is presented and parallel with previous research; it is proposed that workplace bullying can trigger PTSD. In addition, evidence indicates traumatic events are not the only of source PTSD; individual differences play a role in predicting PTSD. Thus, neuroticism as a personality characteristic is proposed to have an impact on PTSD. Thus, neuroticism can affect perceptions about workplace bullying. As such, neuroticim can moderate the relationship between workplace bullying and PTSD. In this framework, proposed research model and relationships between variables are discussed in accordance with suggestions for future research. The impact of PTSD on organizational outcomes are also discussed.Keywords: Neuroticism, Bullying, Post-Traumatic Stress DisorderBir insanı bir kerede öldürebilirsiniz, ancak onu aşağıladığınızda defalarca kez öldürürsünüz. (Talmud)

Şiddet Türleri ve Kişilik Özellikleri

“…İşyerinde uygulanan psikolojik şiddetin kişilik özellikleri ile olan ilişkisini araştıran Okutan ve Sütütemiz (2015), işyeri şiddeti uygulayanların kişilik özelliklerinde düşmanlık özelliğinin yüksek olduğunu, bireylerin bu özellikleri ile işyerinde güçlü olarak algıladıkları düşmanlarını zayıflatmak ve yok etmek için ellerinden geleni yaptıklarını (Okutan ve Sütütemiz, 2015) belirtmiştir. Kişilik özelliklerinden duygusal dengesizliğin (nörotiklik), bu bireylerin suçluluk, sinirlilik, kızgınlık gibi olumsuz duygusal durumları tecrübe etmeye meyilli olmaları nedeniyle, işyerinde psikolojik şiddet uygulamaya eğilimli oldukları (Erden, 2016), kişilik özellikleriyle intikam alma duygusu arasındaki ilişkilerde beş faktör kişilik özelliklerinden olan duygusal dengesizlik özelliğinin (nevrotisizm) intikam duygusu ile güçlü bir ilişkisinin olduğu, nevrotik bireylerin kolayca öfkelenebilmeleri, kaygılanabilmeleri ve dürtüsel davranabilmelerinden dolayı intikam almaya daha eğilimli olabilecekleri (Satıcı, Can ve Akın, 2011) bildirilmiştir. Buss Perry Agresyon Ölçeği ile Beş Faktör Kişilik Modeli arasındaki ilişkileri 246 üniversite öğrencisinden oluşan örneklemleri ile karşılaştıran araştırmalarında Tremblay ve Ewart (2004), agresyon ölçeğinin öfke ve düşmanlık alt boyutlarının, kişilik özelliklerinden duygusal denge ile negatif yönlü, duygusal dengesizlik ile pozitif yönlü korelasyon sergilediğini (Tremblay ve Ewart, 2004), 234 psikoloji öğrencisini dahil ettikleri ve kişilik özellikleri ile agresyon arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmasında Sharpe ve Desai (2001), duygusal dengesizlik ve dağınıklık (özdisiplinsizlik) ile öfke arasında kuvvetli bir ilişkinin bulunduğunu (Sharpe ve Desai, 2001), 1085 ergenin dahil edildiği bir başka araştırmada duygusal dengesizliğin, her iki cinsiyet açısından da, agresif duygulanım için aralayıcı rolünün bulunduğu (Teng ve Liu, 2013) rapor edilmiştir.…”

The Predictive of Work Place Bullying and Perceived Stress on Organizational Committment

“…Öyle ki çalışanların bağlılık seviyeleri düşük olduğu takdirde yaşanılan stresli durumların çalışan performansını ve iyi oluşunu azalttığı ifade edilmektedir (Saleem, Malik ve Malik, 2021). Örgütleri etkileyen ciddi bir problem olarak görülen işyeri zorbalığına yönelik çalışmaların son zamanlarda artarak devam ettiği dikkat çekmektedir (Benk, 2021;Biçer, 2022;Erden, 2016; Peng, Chen, Chang ve Zhuang, 2016). Ancak alanyazında çalışma ortamındaki zorba davranışları ifade etmek için mobbing ve işyeri zorbalığı gibi çeşitli kavramların kullanıldığı görülmektedir (Aydın ve Öcel, 2009).…”