Turist Rehberliği Bölümü Akademik Personelinin Eğitim Profili: Devlet Üniversiteleri Üzerine Bir Araştırma Educational Profile of Academic Staff of Tourist Guidance Department: A Study on State Universities

Abstract

Turist rehberliği eğitimi üniversitelerde lisans, önlisans, yüksek lisans ve doktora seviyelerinde verilmektedir. Türkiye’nin tanıtımı ve imajı konusunda oldukça büyük öneme sahip turist rehberliği mesleği eğitimi de sahayı bilen ve bu alanda yetişmiş akademisyenler tarafından verilmesi gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı, üniversitelerde lisans ve önlisans düzeyinde turist rehberliği eğitimi veren bölümlerde görev yapan akademisyenlerin mezuniyet alanlarının incelenmesidir. Araştırma turist rehberliği eğitiminde sahadan gelen akademisyenlerin öneminin vurgulanması, turist rehberliği bölümlerinde bölüm mezunu akademisyenlerin istihdam edilmesi ve ileride yapılacak çalışmalara yön göstermesi açısından önemli olacağı düşünülmektedir. Araştırmada veri toplama tekniği olarak nitel araştırma yöntemi olan betimsel nitelikli tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma verileri üniversitelerin ve Yüksek Öğretim Kurumu’nun (YÖK) web sayfalarından elde edilmiştir. Toplam 56 üniversite bünyesinde görev yapan 248 akademisyen tespit edilmiştir. Turist rehberliği bölümlerinde görev yapan akademisyenlerin 61 tanesinin (%24) Seyahat İşletmeciliği ve Turizm Rehberliği, Seyahat İşletmeciliği ve Turizm Rehberliği Öğretmenliği, Turist Rehberliği ve Turizm Rehberliği lisans ve ön lisans mezuniyetlerine sahip olduğu saptanmıştır. Ayrıca, 138 (%55) tanesinin lisans eğitimlerinin turizm alanıyla ilgili olduğu tespit edilmiştir.

Türkiye’deki Üniversitelerin Turizm Bölümlerinde Görevli Akademisyenlerin Eğitim Profili

“…Son olarak üniversitelerin turizm eğitimi verilen bölüm ve programlarında görevlendirilen (Tablo 5) ve YÖK Akademik sitesinde bilgilerine ulaşılabilen, hiçbir seviyede turizm eğitimi almayanlar ile lisans, yüksek lisans ve doktora seviyelerinde turizm eğitimine sahip olan akademik personele ilişkin bilgiler Tablo 5'te verilmiştir. (Temizkan vd., 2018;Doğancılı & Karaçar, 2018;Demirbulat vd., 2018;Baytok vd., 2019;Deveci vd., 2020;Semint & Özbay, 2021;Ceylan & Padır, 2022). Uluslararası alanda yapılan çalışmalarda, turizm bölümlerinde görev yapan ve eğitim veren personellerin kendilerinin de turizm eğitimi almış veya en azından sektör tecrübesinin olması yönünde görüşler hakimken (Ladkin & Weber, 2009;Kim & Jeong, 2018;Edelheim, 2020) ve organizasyonel değişim ihtiyacının yanı sıra, üniversitelerin pazar ihtiyaçlarına cevap veren daha esnek ve çok yönlü bir müfredat modeli uygulaması gerektiği tartışılırken (Hains & Smith, 2012) Türkiye'de turizm bölümlerinde görev yapmakta olan akademisyenlerin (araştırma görevlileri dışında) yaklaşık yarısının turizm eğitimine sahip olmaması oldukça düşündürücüdür.…”

“…Turizm/turist rehberliği bölümündeki akademisyenlerin eğitim profillerinin incelendiği çalışmalarda Sezen Doğancılı & Karacar (2018), 118 akademisyenin ağırlıklı olarak turizm alanında lisans eğitimlerini tamamladıklarını tespit etmiştir. Benzer şekilde, Demirbulat vd., (2018), lisans düzeyindeki turizm rehberliği bölümündeki 137 akademisyenin, %55,1'inin, Baytok vd., (2019) 271 akademisyenin %42,8'inin, Ceylan & Padır (2022) ise devlet üniversitelerindeki 248 akademisyenin %55'inin lisans eğitimlerini turizm alanında tamamladıklarını tespit etmişlerdir. Gastronomi ve mutfak sanatları bölümlerindeki akademisyenlerin eğitim profillerinin incelendiği çalışmaların sonuçlarına göre Deveci vd., (2020), akademisyenlerin %58,43'ünün turizm alanında lisans, %55,55'inin turizm alanında yüksek lisans ve %45,67'sinin turizm doktora derecesine sahip olduklarını tespit etmişlerdir.…”

Turizm Rehberliği Eğitimi Veren Lisans Programlarında İngilizce Dört Beceri Öğretimi

“…Turizm rehberlerine 1995 yılına kadar Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın açtığı üç ila altı aylık profesyonel turist rehberliği kursları ile eğitim verilirken, günümüzde ise turist rehberi olabilmek için, üniversitenin ilgili bölümünden mezun olmak, yabancı dil sınavından en az 75 puan almak ve uygulama gezilerini tamamlayarak ruhsatname almak, birlik odalarına kayıt yaptırıp daha sonra çalışma kartına (kokart) sahip olmak gerekmektedir (Turist Rehberliği Meslek Yönetmeliği, 2014). 2023 yılı itibariyle Türkiye'de turist rehberliği eğitimi, sadece üniversitelerin ön lisans ve lisans programları ile değil yüksek lisans ve doktora programları ile de yüksek öğretim basamağında da devam etmektedir (Ceylan & Padır, 2022). Ancak mezunların mesleği icra etmelerinin önündeki en büyük engel hala dil sorunudur.…”

Turizm ve Seyahat Hizmetleri Programında Görevli Akademisyenlerin Eğitim Profili: Türkiye’deki Üniversiteler Örneği

“…Bu tekniğin tercih edilmesindeki sebep, uygun durumlarda hem ekonomik hem de güvenilir olması ve veri toplama işleminde tutarlılığın üst seviyede olmasıdır (Kasalak, 2020: 247). Ayrıca literatürde bu konu ile ilgili çalışmalarda sıklıkla bu yöntemin tercih edildiği görülmektedir (Baytok vd., 2019;Deveci vd., 2020;Ceylan ve Padır, 2022). Çalışmanın evrenini Türkiye"de devlet ve vakıf üniversitelerinde turizm ve seyahat hizmetleri programında görevli akademik personeller oluşturmaktadır.…”

“…Bu çalışmanın amacı, Türkiye"deki meslek yüksekokullarında bulanan turizm ve seyahat hizmetleri programında görevli akademisyenlerin eğitim profillerinin incelenmesidir. Literatürde gastronomi ve mutfak sanatları (Deveci vd., 2020) ve turist rehberliği bölümü (Baytok vd., 2019;Ceylan ve Padır, 2022) üzerine benzer çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışma ön lisans seviyesinde eğitim veren meslek yüksekokulları turizm ve seyahat hizmetleri programı özelinde ele alınması yönüyle diğer çalışmalardan ayrılmaktadır.…”