Türk Akademisyenlerin Doçentliğe Hazırlığa Ve Doçentlik Sınavına İlişkin Deneyimlerinin Fenomenolojik Olarak İncelenmesi

Abstract

The aim of this research is to determine the opinions of academicians about the experiences in the process of promotion to associate professorship. The research was carried out based on the phenomenology pattern, which is one of the qualitative research methods. In this context, while determining the work group, maximum diversity sampling method was used and 12 academicians working in 4 different universities from Educational Sciences, Science, Social Sciences, Architecture, City and Planning, Dentistry, Mathematics Teaching, Science Teaching fields participated to the study. Semi-structured interview form was used by the researchers to collect data. The data were analyzed using content analysis and descriptive analysis. Findings are presented under 5 main themes: "Preparation experiences for associate professorship before the associate professorship exams, expectations and experiences after the work evaluation application, oral exam experiences for associate professorship, factors affecting the associate professor career process and suggestions for the associate professorship system". The findings revealed that all evaluations, including the work evaluation stage, the oral exam stage, and the criteria of associate professorship, have to be carried out objectively. Besides, most of the participants mentioned that the process of associate professorship is difficult due to factors such as stress, excitement and anxiety. It is hoped that this research, which includes experiences in the process of associate professor, will contribute to future studies.

Doçentlik Başvuru ve Değerlendirme Sürecinde Yaşanan Sorunlar: Fenomenolojik Bir Araştırma

“…Başvuru öncesinde karşılaşılan en önemli sorun alanı, başvuru koşullarının belirsizliğidir. Araştırmanın bu bulgusu literatürdeki farklı araştırmalarla benzerlik göstermektedir (Alpaydın & Demirci, 2021;Orhan & Udul, 2016;Tuncer vd., 2018). Ayrıca avcı/yağmacı dergiler, bilim alanı anahtar kelime karmaşası ve başvuru ücreti de adayların dikkat çektiği sorunlar arasındadır.…”

“…Her üniversite kendi akademik atama ölçütlerini belirlediğinden, farklı dizinleri ulusal veya uluslararası olarak kabul edebilmektedir (Sağır & Sağır, 2019). Literatürdeki çalışmalarla benzer şekilde (Alpaydın & Demirci, 2021) bu çalışma sonucunda akademik yayınların DBS'de puanlanmasıyla ilgili önemli sorunların yaşandığı söylenebilir. ÜAK bu sorunları aşmak için özellikle yayınların sınıflandırılmasıyla ilgili detaylı çalışma yapmalıdır.…”

“…Bu araştırmada başvuru ölçütlerinin muğlaklığı önemli bir sorun alanı olarak belirlenmiş olup bu sonuç literatürdeki farklı araştırmalarla desteklenmektedir (Alpaydın & Demirci, 2021;Karataş vd., 2017;Şahi ̇n & Koç, 2018;Yılmaz & Memişoğlu, Jürilerin taraflı değerlendirme yapmasının bir sebebi, bilim alanını koruma güdüsü olabilir (Baldridge vd., 2004). Bilim alanına katkı sunmayacağını düşündüğü aday hakkında olumsuz karar vermek mümkün iken; adayın danışmanıyla iletişime geçerek adayın yaşantısının derinliklerini öğrenmeye çalışmak veya aday hakkında farklı bir otoritenin görüşüne başvurmak da farklı bir etik sorun alanını oluşturur.…”

“…Doçentlik, farklı ülkelerde değişiklik gösteren ve çoğunlukla profesörlük öncesi kazanılan bir akademik ve idari unvandır. Amerika ve Kıta Avrupa'sında farklı ölçütlere göre değişkenlik gösteren doçentlik uygulamalarının neredeyse tüm dünyada bu iki ekolü esas aldığı söylenebilir (Alpaydın & Demirci, 2021;Uysal & Gürsoy, 2000). Türkiye'de doçentlik değerlendirme süreci Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) başkanlığınca yönetilmekte ve yılda iki defa doçentlik eser inceleme başvuruları alınmaktadır.…”

“…ÜAK tarafından yıllar içinde geliştirilen doçentlik başvuru ve değerlendirme süreçleri, uygulamada çeşitli sorunları beraberinde getirmiştir. Alanyazında yer alan çalışmalarda jüri atamalarında yapılan tutarsızlıklar, jürilere gönderilen dosya sayısındaki adaletsizlikler, jürilerin kendilerince ölçütler belirlemesi ve doçentlik başvuru süresinin oldukça uzun olması gibi sorunlar, sistemin sağlıklı bir şekilde işlemesine engel olabilmekte; değerlendirmenin geçerlik ve güvenirliğini düşürebilmektedir (Alpaydın & Demirci, 2021;Demir vd., 2017;Karataş vd., 2017;Mutlu, 2020;Orhan & Udul, 2016;Tuncer vd., 2018;Yılmaz & Memişoğlu, 2019). Doçent adaylarının, doçentlik başvuru sürecinde karşılaştığı sorunların belirlenmesiyle adil bir değerlendirme sisteminin geliştirilmesi mümkün olabilir.…”