Türkiye’de Dijital Vatandaşlık Konulu Lisansüstü Tezlerdeki Eğilimler

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 2011Bu çalışmanın amacı, -2021 yılları arasında Türkiye'de, eğitim kapsamında dijital vatandaşlık konusuna odaklanan lisansüstü tezlerin içerik özellikleri bakımından incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda tezler lisansüstü düzeyi, yazarlarının cinsiyeti, danışmanlarının unvanı, yayınlandığı üniversite, yayınlandığı yıl, amaç/konu, yöntem/desen tercihi, veri toplama araçları, veri analiz yöntemleri, örneklem/çalışma grubu ve çalışma grubu büyüklüğü gibi içerik özellikleri açısından incelenmiştir. Betimsel tarama yöntemine göre yürütülen çalışmanın verileri, araştırmacılar tarafından hazırlanan "Dijital Vatandaşlık Tez Sınıflandırma Formu (DVTSF)" kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmanın verileri YÖK'ün "Ulusal Tez Veri Tabanı" üzerinden ulaşılabilen, izinli lisansüstü tezlerden oluşmaktadır. Verilere "digital citizen", "dijital vatandaş", "sayısal vatandaş", "e-vatandaş" gibi anahtar kelimeler kullanılarak ulaşılmıştır. Ulaşılan 60 lisansüstü tezden 16'sı eğitim-öğretim odaklı olmaması nedeniyle elenmiş, sonrasında teknolojik liderlik, sayısal ayak izi, 21. yüzyıl öğrenme becerileri ya da teknolojik yeterlilik gibi doğrudan dijital vatandaşlık konusuna odaklanmamış olması nedeniyle 11 tez daha elenmiştir. Nihayetinde 33 tez inceleme kriterlerini karşılaması nedeniyle çalışmaya dâhil edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre dijital vatandaşlık konusunda yazılan lisansüstü tezlerin büyük oranda yüksek lisans düzeyinde hazırlandığı ve son yıllarda bu konuyu inceleyen tezlerde artma eğiliminin olduğu belirlenmiştir. Genel itibariyle konu olarak çeşitli açılardan dijital vatandaşlık düzeyini belirlemeye çalışan tezlerin ağırlık kazandığı, en fazla tercih edilen araştırma yönteminin nicel yöntemler olduğu, sıklıkla lisans öğrencileriyle çalışıldığı ve dijital vatandaşlık konulu lisansüstü tezlerin özellikle Sosyal Bilgiler Eğitimi ve Bilgisayar Öğretimi Teknolojileri programlarında ilgi gördüğü tespit edilmiştir.

Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

“…Dijital vatandaşlık bağlamında sosyal bilgiler ile ilgili olan literatür, bu araştırma kapsamında tarandığında araştırmaların sosyal bilgiler öğretmen adayları ya da öğretmenleri ile sosyal bilgiler dersi öğretim programı üzerine yoğunlaştığı görülmektedir (Sevigen & Yılar, 2022). Bunların yanı sıra dijital vatandaşlık bağlamında öğrenciler bazında yapılan araştırmaları da görmek mümkündür.…”