Türkiye'de Tarım Sektörünü Desteklemeye Yönelik Sağlanan Çeşitli Araçların Tarımsal Üretim Değeri Üzerine Etkilerinin Analizi

Abstract

Tarım sektörü sah p olduğu stratej k önem ve taşıdığı yüksek bel rs zl klerden (özell kle kl m ve fiyat r skler) dolayı, ülkeler tarafından çeş tl araçlar le desteklenmekted r. Bu çalışmada, Türk ye'de tarım sektörüne sağlanmakta olan çeş tl destekleme araçlarının, oluşturulan ç ftl k avlusu tarımsal üret m değer üzer ne etk ler anal z ed lm şt r. Bunun ç n, Ekonom k Kalkınma ve İşb rl ğ Örgütü (EKİÖ) (OECD: Organ sat on for Econom c Co-operat on and Development) tarafından üye ülkeler n tarım sektörüne yönel k hazırlanmış olan ver lerden yararlanılmıştır. Söz konusu ver ler 1986-2015 arasındak yıllık ver lerden oluşturulmuştur. Bağımlı değ şken olarak yıllık toplam tarımsal üret m değer alınırken, bağımsız değ şkenler olarak se pazar fiyat desteğ , çıktıya dayalı ödemeler, değ şken g rd kullanımı, sab t sermaye formasyonu, ç ftl k ç h zmetler n kullanımına dayalı destekler, mevcut ek l alan/hayvan sayısı/kazançlar/gel rlere dayalı ödemeler, mevcut ek l alana/hayvan sayısına/kazançlara/gel rlere-üret me gereks n m duymayan ödemeler, tarımsal b lg ve yen l k s stem , denet m ve kontrol, kalkınma ve alt yapı bakımı, pazarlama ve tanıtım, d ğer destekler alınmıştır. Söz konusu anal z, doğrusal formdak en küçük kareler yöntem le yapılmıştır. Yıllık car ver ler, Türk ye İstat st k Kurumu (TÜİK) tarafından 1982-2017 yılları ç n hazırlanmış olan Yurt İç Üret c F yat Endeks le reel hale get r lm şt r. Regresyon anal z nde ortaya çıkab lecek hatalar olan çoklu doğrusallık, değ şen varyans ve otokorelasyon ncelenm ş olup, gerekl düzenlemeler yapılarak en uygun model oluşturulmuştur. Sonuç olarak, yıllık tarımsal üret m değer üzer nde, pazar fiyatı desteğ (p<0.01), değ şken g rd kullanımı (p<0.10), pazarlama ve tanıtım (p<0.10) destekler n n etk s n n poz t f yönde, d ğer destekler n (p<0.01) se negat f yönde stat ksel olarak öneml olduğu bel rlenm şt r. Ger ye kalan d ğer değ şkenler n se tarımsal üret m değer üzer ne etk ler n n stat ksel olarak öneml olmadığı bel rlenm şt r.