The specificities of the accumulation of the gross β-radioactivity and the controlled technogenic radionuclides (RN) 90Sr (T1/2=28.6 years) and 137Cs (T1/2=30.1 years) in leaves of several decorative tree saplings (sophora japonica, biota orientalis, cupressus sempervirens, fagus orientalis and carpinus caucasus) were studied in area of Institute of Hydroponics Problems (IHP) (zone of Armenian Nuclear Power Plant (ANPP) with radius of 30 km) and in Dilijan forest experimental station (DFES). It was revealed that the leaves of the saplings of sophora japonica and biota orientalis prevailed in gross β-radioactivity those of cupressus sempervirens in area of IHP and of fagus orientalis and carpinus caucasus in DFES. Therefore, decorative broad-leaved sophora japonica and conifer biota orientalis that were introduced into Armenia are suggested to be used in green building as natural accumulators of RN to create parks, green zones and forests. It may have important ecological value.

Development of a standard dosimetric facility with protection against external radiation background for the metrological support of highly sensitive radiation monitoring devices in accordance with the requirements of international standards .

Moringa is one of the most important plants in the fight against malnutrition. Its leaves are largely used in food. This subtropical plant is a non-traditional culture for Armenia. For the first time it was cultivated in outdoor hydroponic and soil conditions in Ararat Valley. The aim of the study was to reveal the plant’s cultivation possibility in the outdoor hydroponic conditions and the quantitative and qualitative efficiency of its plant raw material. The results are showing that hydroponic moringa exceeded soil variant 1.7 times in useful biomass of leaves in a count of per plant. Due to high productivity, the hydroponic moringa plants exceeded soil plants with the output of the extractive substances (1.5 times), flavonoids (1.4 times), phenolic acids (1.9 times), tannins (1.2 times), calcium (1.2 times), magnesium (2.9 times), proteins (1.5 times), and carbohydrates (1.3 times). The received results allowed assuming that the hydroponic culture is effective and perspective for moringa cultivation in Armenia.

No abstract

Ուսումնասիրվել է մի շարք արժեքավոր բանջարաբույսերի գումարային β-ռադիոակտիվությունը հիդրոպոնիկական տարբեր համակարգերի (օրգանական, ջրաշիթային, դասական) և հողի պայմաններում Հիդրոպոնիկայի պրոբլեմների ինստիտուտի (ՀՊԻ) տարածքում (Հայկական ԱԷԿ-ի (ՀԱԷԿ) 30 կմ շառավղով գոտի)։ Պարզվել է, որ, ըստ ուտելի մասերի գումարային β-ռադիոակտիվության, բանջարաբույսերը դասական հիդրոպոնիկայում և հողում (չնչին տարբերությամբ) կազմում են միևնույն նվազող շարքը՝ կարմիր չինական կաղամբ > ամսաբողկ > գլուխ հազար > թաթսոյ > ոլոռ > խավրծիլ > բակլա > սիսեռ: Անկախ բանջարաբույսերի տեսակից և մշակության եղանակից (օրգանական, ջրաշիթային, դասական հիդրոպոնիկա, հող) ստացված բուսահումքը համարվում է ռադիոէկոլոգիապես անվտանգ, քանի որ գումարային β-ռադիոակտիվությունը չի գերազանցել ՍԹԽ-ն` 1,0 Բք/գ: Исследовалась суммарная β-радиоактивность ряда ценных овощей в условиях различных гидропонических систем (органическая, водоструйная, классическая) и почвы в окрестностях Института проблем гидропоники (ИПГ) (зона Армянской АЭС (ААЭС) радиусом 30 км). Установлено, что овощи по суммарной β-радиоактивности съедобных частей в классической гидропонике и почве (с небольшой разницей) образуют один и тот же убывающий ряд: красная китайская капуста > редис > кочанный салат > татсой > горох > ревень > бакла > нут. Независимо от вида овощей и способа выращивания (органическая, водоструйная, классическая гидропоника, почва) полученное растительное сырье считается радиоэкологически безопасным, так как суммарная β-радиоактивность не превышала ПДК 1,0 Бк/г. Cross β-radioactivity of several valuable vegetables was studied under conditions in different hydroponic systems (organic, water jet and classical) and soil in area of Institute of Hy droponics Problems (IHP) (zone of Armenian NPP (ANPP) with radius of 30 km). It was revealed hat according to the gross β-radioactivity of the edible parts the vegetables make the same decreasing range in classical hydroponics and soil (with light difference): red chinese cabbage > radish > head lettuce > tatsoi > pea > rhubarb > bakla > cicer. Regardless of the vegetable type and cultivation method (organic, water jet and classical hydroponics and soil), vegetable raw materials are radioecologically safe, since the gross β-radioactivity did not exceed the MAC of 1.0,Bq/g.