Giriş ve Amaç: Salgın hastalıklar, günümüzde olduğu gibi geçmişte de insanlığı etkileyen savaşlarda ölen insan sayısından daha çok ölüme ve yıkıma neden olabilen bir tür afettir. Bir salgına neden olabilen virüs ya da bakteri gözle görülemeyecek kadar küçük varlıklar olmasına rağmen insanlık henüz bu varlıklara karşı bir zafer kazanabilmiş değildir. Yüzyıllar içinde salgın ya da pandemiye karşı insanlığın tutum ve davranışı gibi devletlerin salgın hastalıklara karşı politikaları ve uygulamaları da değişmiştir.Yöntem: Araştırmada arşiv belgeleri, telif eserler, makale ve gazeteler taranmıştır. Çalışmada açıklayıcı ve öğretici anlatım şekilleri kullanılarak devletlerin salgın hastalıklar karşısındaki yaklaşımının salgın hastalığın seyri üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir.Bulgular: Araştırma konusunun çerçevesini, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde karşılaşılan salgın hastalıklara karşı alınan önlemler; Osmanlı mirasını devralan Cumhuriyet kadrosunun sağlık sisteminde getirdiği değişimle salgın hastalıklarla mücadelesi ve COVID-19'a karşı alınan önlemlerin neoliberal sağlık sistemi bağlamında değerlendirmesi oluşturmaktadır.Sonuç: Bugün bilim, teknoloji ve tıptaki ilerlemelere rağmen bir pandeminin insanlığı nasıl etkisi altına aldığı, ülke ekonomilerinin bu süreçten nasıl etkilendiğini XXI. yüzyıl insanı da tıpkı geçmiş yüzyıllardaki ataları gibi tecrübe etmektedirler. Bu bağlamda gelecekte yaşanabilecek pandemilere yönelik en etkili sağlık politikalarının alınması geçmiş dönemdeki sağlık politikaları ve bu politikaların etkisinin bilinmesiyle mümkün olacaktır.

No abstract

Amaç: Osmanlı Devleti XIX. Yüzyıl’da çok uluslu yapısını kaybetmeye başlamış, sınırları giderek daralmıştı. Bu durum Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyet’inde devletin bekası ve sağlam temeller üzerine inşası adına çocuk sağlığı ve bakımı adına eylemlerde bulunulmasına sebep olmuştur. Çalışmanın amacı bu iki dönem arasında çocuk yetiştirme politikalarını irdeleyerek devletlerin gelişimine ve ilerlemesine katkısını ortaya koymaktır.Yöntem: Çalışmada, 1860-1940 arası Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti’nde çocuk bakımı ile ilgili Servet-i Fünun, Tanin, Akşam, Cumhuriyet gibi gazeteler ile Başbakanlık Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivlerine ait belgeler, 6 Ocak ve 28 Haziran tarihleri arasında yazarlar tarafından Osmanlı alfabesinden günümüz Türkçesine çevrilerek çalışmaya dahil edilmiştir. Makale, kitap gibi ikinci el kaynaklarda araştırma sürecinde kullanılmıştır.Bulgular: Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti dönemlerinde nüfusu artırmak ve sağlıklı nesiller oluşturmak adına çalışmalar yapılmıştır. Çalışmalar, gelecek nesillere etki ederek Türk toplumunun çocuk yetiştirme bilgisini artırmıştır. Sağlıklı toplum yetiştirme adına yapılan çalışmalar, daha sağlıklı nesillerin temelinin atılmasını sağlarken beraberinde nüfus da artmıştır.Sonuç: Osmanlı Devleti’nin çocuk yetiştirme politikaları Osmanlı tebaasında yer alan Müslüman ve gayrimüslimlere uygulanmıştır. Yetim ve kimsesiz çocuklar adına ıslahhaneler açılmış Himaye-i Etfal cemiyeti çerçevesinde gerçekleştirilen faaliyetlerle gelecek nesillerin sağlıklı olmasına ehemmiyet verilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti de Himaye-i Etfal cemiyetine yüklediği görev ve sorumluklarla birlikte cemiyetin temellerini sağlamlaştırmak adına fetvalar yayınlatmış ve birçok bağışın bu cemiyete intikal etmesini sağlamıştır. Çalışmalar, toplumda dil, din, ırk ayrımı yapılmadan uygulanmıştır. Çocuklar geleceğin büyükleridir. Günümüzde anne sağlığı, bebek ve çocuk sağlığına verilen önem bilinmektedir. Geçmiş örnek alınarak çocuğun bedensel ve zihinsel gelişimine yönelik çalışmalar yapılmalı ailelere yönelik bilim ve teknolojideki gelişmeler doğrultusunda eğitimler verilmelidir.Anahtar kelimeler:

ÖZET Türkiye'de kadınların tıp eğitimine başlayabilmeleri uzun ve zor bir süreci içine almaktadır. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde kurulan Modern Tıp okullarına kadınlar uzun süre hekim olarak kabul edilmemiş, kadınların tıp fakültesine hekim olarak girişleri 1909 yılında İstanbul Darülfünunun kuruluşunun sonraki yıllarında gerçekleşmiştir. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi, XX. yüzyılın başlarına değin kadın tıp talebesi kabul etmemiştir. Osmanlı Devleti'nde siyasi erki elinde bulunduran erkeklerin ve kamuoyunun bakış açısı değiştikçe, kadınların hekim olma süreçlerinde de değişiklikler yaşanmıştır. Kadın hekimlerin sağlık sistemi içerisinde yer alışlarının geçirdiği evreler, dönemin arşiv ve gazeteleri ışığında incelenmiş, kadın hekimlere bakış açısının değişimi kronolojik olarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışma, süreli yayın olarak adlandırılan dönemin gazete ve dergileri ile Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivleri ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak ve Zabıt Cerideleri göz önüne alınarak Ekim 2021-Haziran 2022 tarihleri arasında arşiv taramaları 1850 ve 1940 yıllarını kapsayacak şekilde sürmüştür. Osmanlı Türkçesi ile yazılmış belgeler yazarlar tarafından transkribe edilerek metin içerisinde kullanılmıştır. Çalışmada, dönemin önemli süreli yayınlarından olan Servet-i Fünun, Kadınlar Dünyası, Sebîlürreşâd, İkdam, Tanin, Akşam, Cumhuriyet ve Milliyet gibi önemli gazetelerde ilk kadın hekimlerinin sağlık sistemine iştirakleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Kadın hekimlerin sağlık alanına iştirakleri, ülkemizde Dr. Zaruhi ile başlayan ve hâlâ devam eden bir süreçtir. Kadınların hekim olma süreçleri, dönemin önemli bazı hekimleri-siyaset ehli ve süreli yayınlarınca desteklenmiş, Ekim 1922 yılında ülkemizde kadın hekimler tıp eğitimine başlayabilmiş, 1928 yılında ise mezun olan kadın hekimler stajlarını tamamlayarak diplomalarını almışlardır. Anah tar Ke li me ler: Darülfünun Tıp Fakültesinde ilk kadın hekimler; ilk kadın doktorlar; tıp tarihi ABS TRACT It takes a long and difficult process for women to start medical education in Türkiye. Women were not accepted as physicians for a long time in the Modern Medicine schools established in the last period of the Ottoman Empire, and women entered the medical faculty as physicians in 1909, in the later years of the establishment of the İstanbul Darülfünun.İstanbul University Faculty of Medicine did not accept female medical students until the beginning of the 20th century. In the Ottoman Empire, as the point of view of the men and the public, who held political power, changed, there were changes in the process of becoming a physician for women. The phases of female physicians' participation in the health system were examined in the light of archives and newspapers of the period, and the change in the perspective of female physicians was tried to be revealed chronologically. The archive scans continued between October 2021 and June 2022, covering the years 1850 and 1940, taking into account the newspapers and magazines of the period, ...

Although Turkish women’s attainment of personal rights and freedoms and being considered equal before rhe law are among the most important innovations brought by the Republic, its acceptance in social life has spread over a long period of time. While the duties and responsibilities of women as wife, friand, child and mother are embodied in a ossified way on the social base, Turkish women’s education and englightenment, along with the acquired legal rights, seek their own rights and freedoms by moving away from this ossified structure, and to work with men from political life to business life or to be ahead of them. It has been and continues to be realized with the devoted efforts and work of some women. The aim of the study is to investigate whether the rigts given to Turkish women are used by women in the period from the establishment of the republic of Turkey to 1960, how much these rights are understood by the society and how much men support them in seeking women’s rights and how itis to reveal that there are problems and what needs to be done to correct this situation.