No abstract

No abstract

Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η περιγραφή της βλάστησης των δασών της κεφαλληνιακής ελάτης που φύονται επί φλύσχη στην οροσειρά Οξυάς - Βορείων Βαρδουσίων και η συσχέτισή τους με την ξηρασία. Στόχος ήταν επίσης η εφαρμογή και σύγκριση δύο διαφορετικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων για την ποσοτικοποίηση της ξηρασίας. Τα όρια των σημαντικότερων περιβαλλοντικών παραμέτρων, που επηρεάζουν την εξάπλωση των διαφόρων δασικών φυτοκοινωνιών της ελάτης, αξιολογήθηκαν και ποσοτικοποιήθηκαν.Δύο μέθοδοι χρησιμοποιήθηκαν για τη ποσοτικοποίηση της ξηρασίας: ένας δείκτης υγρασίας/ξηρασίας (ΗΙ), ο οποίος ενσωματώνει μόνο τις κλιματικές συνιστώσες της ξηρασίας; και μια μέθοδος υδατικού ισοζυγίου, η οποία ενσωματώνει επιπρόσθετα τις εδαφικές συνιστώσες της ξηρασίας. Για τη χωρική πρόβλεψη των κατακρημνισμάτων και της θερμοκρασίας του αέρα χρησιμοποιήθηκαν γεωστατιστικές μέθοδοι και μέθοδοι γραμμικής παλινδρόμησης, ενώ για τον υπολογισμό της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας χρησιμοποιήθηκε το μοντέλο r.sun, βασισμένο σε ένα σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών. Για την εκτίμηση της δυνητικής εξατμισοδιαπνοής (PETref) επιλέχθηκε, μετά από προσεκτική αξιολόγηση, μια εμπειρική μέθοδος (εξίσωση του Abtew). Η περιγραφή της βλάστησης των ελατοδασών βασίστηκε στη συλλογή χλωριδικών, δομικών και αβιοτικών δεδομένων από 45 δειγματοληπτικές επιφάνειες που πάρθηκαν με τυχαία στρωματωμένη δειγματοληψία. Για τη στρωμάτωση της περιοχής έρευνας χρησιμοποιήθηκε η κλιματική ξηρασία. Ο προσδιορισμός των υδατικών σταθερών του εδάφους πραγματοποιήθηκε σε αδιατάρακτα εδαφικά δείγματα που πάρθηκαν από τις 45 εδαφοτομές που πραγματοποιήθηκαν σε όλες τις δειγματοληπτικές επιφάνειες. Οι επιφάνειες ταξινομήθηκαν με μια μέθοδο ανάλυσης ομάδων (cluster analysis) με σκοπό τη διάκριση των μονάδων βλάστησης. Οι διακριθείσες φυτοκοινωνίες περιγράφηκαν και συγκρίθηκαν με δημοσιευμένες δειγματοληψίες (relevés) από την κεντρική Ελλάδα. Έμμεση ταξιθέτηση (indirect ordination) των επιφανειών με τη μέθοδο της μη-μετρικής πολυδιάστατης κλιμακοποίησης (non-metric multidimensional scaling) εφαρμόστηκε με σκοπό τη μελέτη της διαβάθμισης της βλάστησης (gradient analysis). Για την ερμηνεία της διαβάθμισης της βλάστησης διάφορες συνιστώσες της ξηρασίας καθώς και άλλες βιοτικές και αβιοτικές παράμετροι χρησιμοποιήθηκαν. Για τον προσδιορισμό των σημαντικότερων περιβαλλοντικών παραμέτρων και την ποσοτικοποίηση των οριακών τους τιμών, για τις διάφορες δασικές φυτοκοινωνίες, εφαρμόστηκε η μέθοδος της δενδρικής ταξινόμησης (classification tree).Δύο δασικές φυτοκοινότητες διακρίθηκαν (Crepis fraasii – Abies cephalonica κοινότητα και Sanicula europaea - A. cephalonica κοινότητα) κατά μήκος της διαβάθμισης της έντασης ξηρασίας. Οι φυτοκοινότητες, που περιλαμβάνουν τέσσερις υποτύπους, εντάχθηκαν στη συνένωση Abietion cephalonicae. Η Crepis fraasii – Abies cephalonica κοινότητα εμφανίζεται στους ξηρότερους σταθμούς, σε αντίθεση με τη Sanicula europaea - A. cephalonica κοινότητα που καταλαμβάνει τις πιο υγρές θέσεις. Η συνταξινομική θέση και η ονοματολογία των μονάδων βλάστησης συζητήθηκε, καθώς και η σχέση τους με άλλες μονάδες βλάστησης από το χώρο της κεντρικής Ελλάδας. Ο δείκτης υγρασίας/ξηρασίας (HI) και η δυνητική εξατμισοδιαπνοή (PETref) αποδείχτηκαν οι πιο σημαντικές παράμετροι για τη διάκριση των δύο δασικών φυτοκοινοτήτων. Η Crepis fraasii - Abies cephalonica κοινότητα εμφανίζεται σε θέσεις όπου οι τιμές του HI είναι ≤ 0,26 κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ξηρότερων μηνών ή όπου η PETref ξεπερνά τα 1034,3 mm κατά τη αυξητική περίοδο. Αντίθετα, η Sanicula europaea - A. cephalonica κοινότητα εμφανίζεται σε θέσεις όπου ο HI είναι > 0.26 ή όπου η PETref δεν ξεπερνά τα 1034,3 mm. Μεταξύ των υποτύπων δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές όσων αφορά τη διαθέσιμη υγρασία. Η διαφοροποίησή τους θα μπορούσε να αποδοθεί, εν μέρει, σε αβιοτικές (έκθεση, κλίση, κάλυψη εδάφους με πέτρες και βράχια) και βιοτικές παραμέτρους (κάλυψη κομοστέγης, βάθος δασικού τάπητα, κάλυψη ξηροφυλλάδας) οι οποίες επηρεάζουν το μικροκλίμα και τις εδαφικές συνθήκες.Η εξάπλωση των δασικών φυτοκοινωνιών της κεφαλληνιακής ελάτης στην περιοχή έρευνας αντικατοπτρίζει μια βασική διαφοροποίηση σε ξηροφυτικά και μεσοφυτικά ελατοδάση κατά μήκος της διαβάθμισης της έντασης ξηρασίας. Ο δείκτης υγρασίας εμφανίζεται ως η καταλληλότερη περιβαλλοντική παράμετρος για την έκφραση των μεσο-κλιματικών συνθηκών ξηρασίας στα ελατοδάση της περιοχής έρευνας. Οι οριακές τιμές του δείκτη υγρασίας (ΗΙ) και της δυνητικής εξατμισοδιαπνοής (PETref) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη της χωρικής κατανομής των δύο δασικών φυτοκοινοτήτων. Η εμπειρική εξίσωση του Abtew έδωσε τα καλύτερα αποτελέσματα στην εκτίμηση της PETref και γι’ αυτό το λόγο συνιστάτε η χρήση του σε παρόμοιες εφαρμογές τοπικής κλίμακας στα ελατοδάση της κεντρικής Ελλάδας.

-Vegetation succession is a key element for research studying biodiversity losses, effects of climatic change on ecosystems, invasive species and restoration of ecosystems in which human activities have shifted their natural or semi-natural vegetation. Surrogate variables like Pignatti's bioindicator values or dissimilarity indices can provide further insights regarding succession trajectories aggregating the combined effects of changes in the cover/abundance of taxa. The land-use abandonment in an area in the estuary of the River Aliakmon, N. Greece, provides an opportunity to study medium-term rates and patterns during the first twelve years of vegetation succession. Cluster and time-series analyses of turnover rates, Sørensen's dissimilarity index and Pignatti's bioindicator values revealed clear differences in succession patterns and rates among permanent plots. Succession rates and patterns in the study area were found to be dominated by two ecological factors. On the one hand, availability of fresh water, assumed by the proximity to the river, allows the fast growing Populus alba to develop a forest canopy that radically alters the shading environment which, in its turn, controls succession trajectories. Increased soil salinity on the other hand, allows salt-tolerant taxa to be quickly established, and defines the species inventory on these sites as early as the first years of succession.

The definition of typical species inventories of the 92/43/EEC Directive habitat types is a valuable information for the optimization of the conservation status assessment. Habitat-specific assessment protocols and predefined local inventories of typical species provide a method for a relatively fast and accurate assessment of the criterion “structures and functions”. Habitat types are often defined and described on the basis of a phytosociological description of vegetation units, mainly at the syntaxonomical level of alliance. Therefore, the definition of typical species inventories can be based on phytosociological approaches. Within this concept we surveyed the vegetation of a NATURA 2000 Special Area of Conservation in northern Greece in order to optimize and downscale the existing region-wide inventories of typical species. In total, we sampled 164 relevés in beech and in thermophilous deciduous broadleaved forests. The relevés were assigned to vegetation units and habitat types using numerical approaches and their differential and constant taxa were defined. We used these taxa to draw up the optimized, site-specific inventories of typical species for seven habitat types of community interest and one habitat type of national interest.