No abstract

Krivičnopravna zaštita životne sredine je instument zaštite životne sredine koji proizlazi iz međunarodnih dokumenata o zaštiti životne sredine, a naročito je prihvaćen i počeo je da se razija u okviru prava EU. Direktiva za zaštitu životne sredine putem krivičnog prava iz 2008. godine donesena je kao odgovor na sve teže oblike ugrožavanja i uništavanja životne sredine koje su zahtevale preciznu inkriminaciju i definisanje ekoloških krivičnih dela i određivanje krivičnih sankcija za počinioce krivičnih dela. Imajući u vidu da su direktive akti sekundarnog zakonodavstva Unije kojim se usklađuju nacionalna prava država članica ova direktiva je omogućila da krivična dela protiv životne sredine budu prihvačena, inkriminisana i procesuirana na isti ili sličan način u svim državama članicama Unije uz određivanje efikasnih, proporcionalnih i odvraćajućih krivičnih sankcija za pravna i fizička lica. Time su zagađenje vazduha, vode, zemljišta, flore i faune kao rezultat ispuštanja jonizirajućeg zračenja, neadekvatno upravljanje otpadom, rad postrojenja gde se odvija opasna delatnost, aktivnosti sa nuklearnim materijama, značajno narušavanje staništa unutar zaštičenih područja i radnje uništavanja ozonskog omotača, inkriminisana kao posebna krivična dela za koje je obavezna inkriminacija u nacionalnim krivičnim sistemima. Inkriminacija krivičnih dela protiv životne sredine u EU je uticala i na njihovo prihvatanje i unošenje u pravne sisteme država kandidata za članstvo. To proizlazi iz obaveze prihvatanja pravnih tekovina (acquis communautaire) EU tokom sprovođenja sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju pridruženih država, a posebno nakon dobijanja statusa kandidata i otvaranja pregovora za članstvo u okviru pregovaračkih poglavlja.

The criminal jurisdictions of the European Community and subsequently the European Union began to develop as subsidiary competencies aimed at protecting economic and industry policies established by the founding treaties. Their development has pointed to the necessity of using forced measures for the preventing abuse and countering criminal activities in the area of the customs union and the common market. This paper presents the gradual transfer of limited criminal jurisdictions from the jurisprudence of the European Court of Justice and communitarian law into the contractual competences of the European Union with an explicit legal basis after the entry into force of the Treaty of Lisbon. Using the teleological method, the method of the content analysis (of the legal norms) and the comparative method the paper emphasizes examples of using criminal jurisdictions within the framework of communitarian law, the delimitation of competencies between the EU and the EC, and the changes made by the Treaty of Lisbon in relation to the EU Treaty of Amsterdam. Amendments to the founding treaties have set the foundations for developing criminal jurisdictions into the supranational criminal law that through its norms would supplement national criminal justice systems in the areas of substantive criminal law and the law of criminal procedure.